Twee metropolen en negen nieuwe stadjes vond de Duitse archeoloog Heiko Prümers onder het bladerdek van de Amazone.

Beschavingen in het Amazonegebied van voor de Spaanse verovering waren een stuk dichtbevolkter en complexer dan historici decennia lang hebben gedacht. Dat schrijft het team van archeoloog Heiko Prümers (Duits Archeologisch Instituut) in het wetenschappelijke blad Nature.

Met LIDAR, nauwkeurige laser-hoogtemetingen vanuit een vliegtuigje, ontdekten de archeologen sporen van een netwerk van verloren steden, dorpjes, wegen en waterwerken van de verdwenen Casarabe-cultuur in Bolivia. Die beschaving was al bekend, maar blijkt nu een stuk uitgebreider en complexer dan gedacht. “Superinteressant”, zeggen Leidse archeologen die niet betrokken waren bij het onderzoek: “dit verandert het hele beeld van de culturen in dat gebied.”

Lees ook:

• Das ontdekt eeuwenoude Romeinse schatten
• Mysterieuze verdwijning van Chinese stad opgelost

Tropisch laagland

Dichte jungle en arme grond, dat is geen basis voor een geavanceerde beschaving. Die verslagen van grote nederzettingen door de Conquistadores mocht je dus met een korreltje zout nemen, was decennia lang het beeld in de archeologie. “Tot nu toe kenden we maar een handjevol nederzettingen omdat het zo lastig is om de jungle in kaart te brengen”, schrijven de onderzoekers in hun publicatie. “Dankzij metingen uit de lucht krijgen we nu écht overzicht.”

“We hebben lang gedacht dat het tropische laagland in het Zuid-Amerika van voor de Spanjaarden dunbevolkt was, met kleine op zichzelf staande nederzettingen”, zegt archeoloog Marlena Antczak van de Universiteit Leiden. “Dat was ook wel logisch. Megasteden zoals het legendarische El Dorado zijn nooit gevonden, en de huidige bewoners leven in kleine, semi-nomadische groepen.”

‘Ons beeld van hoe groot die vroege nederzettingen waren moet op de schop’

Archeoloog Marlena Antczak

Beschaafd

Het nieuwe onderzoek van Prümers en collega’s schoffelt dat beeld onderuit. Dankzij LIDAR ontdekten de onderzoekers bijvoorbeeld dat de al bekende Casarabe-steden Cotoca en Landívar veel groter waren dan al bekend was uit opgravingen. Ook ontdekten de archeologen negen nieuwe stadjes, en sporen van een uitgebreid netwerk van verhoogde wegen, kanalen en reservoirs. Die verbonden de grote steden met omliggende stadjes, dorpen en nog kleinere nederzettingen, de meeste op twee uur lopen van andere plaatsen in het netwerk.

Expert Christopher Fisher (Colorado State University) in een commentaar in Nature: “Zo’n structuur van vier steeds grotere nederzettingen associëren we in de archeologie met een complexe, centraal georganiseerde beschaving en verschillende sociale klassen. Dit is voor het eerst dat we bewijs vinden van zo’n hoge beschavingsgraad in de vroege Amazoneculturen.”

Grondwerk

Zoals veel van de Casarabe-steden zijn ook Cotoca en Landívar gebouwd rond grote platformen van aangestampte aarde. Volgens het LIDAR-beeld zijn die een stuk groter dan al bekend was uit opgravingen. Daaromheen vonden de onderzoekers kegelvormige piramides van twintig meter hoog, en drie ringen van stadsmuren en -grachten. Dankzij algoritmes om het opgemeten landschap digitaal te ontbossen – tegenwoordig is het gebied een mix van savanne en jungle – komen zulke kunstmatige vormen als vanzelf onder het bladerdak en opgehoopte aarde vandaan.

Samen geven de grondwerken een goed beeld van hoeveel arbeid de Casarabe konden investeren in hun steden. Alleen al in Landívar beslaan het centrale platform en kunstmatige terrassen wel 276.000 kubieke meter aarde. In Cotoca is dat nog eens twee keer zoveel: een vijfde van de inhoud van de grote piramide van Cheops. Een kanaal van zeven kilometer lang bracht water naar de stad.

“Deze vondst is echt vernieuwend”, zegt Antczak: “We zien bewijs van steden in de jungle, van een hogere bevolkingsgraad dan we dachten, met uitgebreide publieke werken. Ons beeld van hoe groot en verbonden die vroege nederzettingen waren moet echt op de schop.”

Bronnen: Nature, Nature News & Views

Beeld: De stad Cotoca van de Casarabe-cultuur (500-1400 na Chr.) © Prümers et al./Nature

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!