Onderzoekers meten de ‘klaagzang’ van het Ross-ijsplateau, veroorzaakt door de wind die over de kale, koude vlakte heen raast.

Antarctica, kurkdroog en ijskoud, is op zich al een van de meest onheilspellende plekken op onze planeet. Nu komen onderzoekers met nog een punt op het lijstje: een spookachtige geluid, veroorzaakt door de wind die over de ijzige vlakten giert. Tijdens onderzoek naar het Ross-ijsplateau, mat het team gedurende twee jaar de trillingen van het ‘ijseiland’. Het resultaat klinkt niet alleen huiveringwekkend, maar geeft ook een hoop prijs over hoe het met het ijs is gesteld.

Lees ook: Zo ziet de wereld er on het Antarctica-ijs uit

Seismische golven

Het Ross-ijsplateau is, met grofweg dezelfde oppervlakte als Spanje, het grootste plateau van Antarctica – en daarmee van de wereld. Met als doel meer te leren over dit gigantische ‘brok ijs’ begonnen de onderzoekers in 2014 met het meten van de seismische golven van het ‘eiland’. Hiervoor begroeven ze 34 hypergevoelige seismografen, die tot begin 2017 de trillingen maten.

Toen de onderzoekers de gegevens analyseerden, bleek dat de bovenste laag sneeuw (lees: de bovenste paar meter) vrijwel constant vibreerde door de gierende wind aan de oppervlakte. Zo’n 1200 keer versneld klinkt dat ongeveer zo:

‘Oude sneeuw’

Deze bovenste laag heet firn – het Duitse woord voor oude sneeuw. Firn is een losse, korrelige substantie van ijs en sneeuw dat ontstaat door beurtelings vriezen en dooien. Deze bovenste sneeuwlaag is erg gevoelig voor veranderingen; van hoe hard de wind waait tot temperatuurschommelingen.

De onderzoekers ontdekten verschillende dingen. Zo bleek de frequentie van de golven te veranderen tijdens een flinke storm, maar ‘hoorden’ ze ook hoe de firn dooide tijdens bijzonder warme periode in januari 2016. Door het smelten van de ijzige sneeuw konden de seismische golven zich minder snel voortbewegen. Het resultaat: de toonhoogte daalde. Helaas bleek toen het weer kouder werd en het minder zou moeten dooien, de toonhoogte niet weer te stijgen. Een indicatie van permanente of in ieder geval langdurige ‘smeltschade’.

Smeltgevaar

Als het Ross-ijsplateau smelt, kijken we naar een zeespiegelstijging van een enorme 3 meter. En het smeltgevaar ligt op de loer. De relatief warme zeestromingen onder het plateau voeren de spreekwoordelijke druk onder het ijs al hoog op, en dit onderzoek onderstreept ook weer het gevaar van ‘boven’.

Hoe sterk de firnlaag precies wordt beïnvloed door temperatuurstijgingen, moeten verdere studies duidelijk maken. Dit onderzoek voorziet ons in ieder geval van een nieuwe manier om de smeltende ijskappen in de gaten te houden; het beluisteren van hun ‘klaagzang’.

Bronnen: Geophysical Research Letters, Phys.org, Gizmodo Earther, Science Alert

Beeld: Wikimedia CC, American Geophysical Union (AGU)

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!