Uit onderzoek van de Italiaanse Universiteit van Sassari blijkt dat bijen afstand van elkaar houden om verdere besmettingen van ziekteverwekkers te voorkomen.

Werken vanuit huis, niet meer naar uitgaansgelegenheden gaan, en afspraken met vrienden ook even uitstellen; social distancing was lange tijd een van de belangrijkste maatregelen om de COVID-pandemie het hoofd te bieden. En hoewel dat eenzaam voelde, blijkt nu dat we niet de enige soort zijn die zich afzondert. Uit onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijk blad Science Advances komt naar voren dat bijen ook in isolatie gaan als er een ziekte uitbreekt.

Lees ook:

• ‘Collega’s deden misprijzend over wat bijen kunnen’
• Nieuwe beelden geven inkijkje in het bijenleven
• Bijen en vissen ‘babbelen’ met elkaar via robots

Bijenkorf

Om te begrijpen hoe bijen sociale onthouding bedrijven, moet je eerst snappen hoe de opbouw van een bijenkolonie in elkaar steekt.

De bijenkorf van een kolonie is op te delen in een randgebied en een centrum. In de buitenwijken zijn volwassen werksterbijen te vinden. Dit zijn zogeheten haalbijen die naar buiten gaan om nectar te verzamelen. Dat doen ze niet zonder gevaar. Omdat de haalbijen veel buiten zijn, lopen ze het risico meer dan alleen stuifmeel mee te nemen, zoals parasieten en virussen.

In het centrum van de korf bevinden zich de eitjes, larven en de jonge werksterbijen, die ook wel voedsters worden genoemd. Zij moeten de volgende generatie grootbrengen. De eitjes komen van de koningin, die ook te vinden in is in de korfkern. Zonder deze bijen in het centrum van de kolonie is er geen volgende generatie die de korf in stand houdt. Daarom schuilen ze in het midden van de korf, waar ze meer kans hebben op overleven. De ziekteverwekkers infecteren namelijk eerst de frontlinie.

Afstand houden

Het Italiaanse onderzoeksteam heeft achttien van dit soort honingbijkoloniën onderzocht, waarvan de ene helft werd besmet met de varroamijt en de andere helft niet. Volgens Eveline Verhulst, entomoloog aan  Wageningen & University Research, is de varroamijt “een geduchte vijand van de door imkers gehouden honingbij die hele bijenvolken doen instorten.”

De epidemie-basisregels van de bij lijken erg op die van ons. Ten eerste moest iedere bij op zijn eigen afdeling blijven. De oudere insecten in het voorste gelid bewogen nog verder naar buiten tijdens een mijtenbesmetting, terwijl de jonge bijen meer naar het midden bewogen om de afstand tussen de twee groepen te vergroten.

Kwispeldans

Ook werden de dansfeestjes uitgesteld. Zo voerden de werksterbijen de kwispeldans niet meer op in het centrum van de korf. Verhulst legt uit dat deze dans normaal gesproken door de haalbijen gedaan wordt als ze een goeie stek met sappige bloemen hebben gevonden. Bij binnenkomst loopt de bij rond in een cirkel of een achtvorm, waarbij hij met zijn kont wiebelt. Zo geeft hij de locatie en afstand van de voedselbron door aan de rest. Maar voor zo’n dansje is nauw contact nodig.

In het geval van een parasieteninvasie zorgen de haalbijen er daarom voor dat dansen alleen gebeurt aan de uiterste kanten van de korf. De voedsters in het centrum moesten ook extra vaak gewassen worden. Om mijten op te sporen kamden ze elkaars haren.

Volgens Verhulst lag het resultaat van het onderzoek wel in de lijn der verwachting, omdat al bekend was dat bijen erg sociale insecten zijn. “Toch is het wel erg interessant dat er nu heel precies is aangetoond met welke typen gedragingen bijen reageren op een infectie met de varroamijt, en hoe ze de kans op totale nestinfectie dus zo klein mogelijk proberen te maken.”

Bronnen: Science Advances, Phys.org

Beeld: Pixabay

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!