Wetenschap bedrijven is een kwestie van vallen en opstaan – fouten maken hoort erbij. Maar sommige vergissingen zijn zó knullig dat ze een facepalm verdienen. Zo ook deze fout van de NASA.
Toen de NASA halverwege 2018 bekendmaakte dat de Curiosity-rover organisch materiaal op Mars had gevonden, was dat big deal. Maar diezelfde ontdekking had de ruimtevaartorganisatie ruim veertig jaar geleden al kunnen claimen. In 1976 liet de NASA twee landers neerzijgen op de rode planeet. De missie van deze Viking 1 en Viking 2: monsters nemen van de grond op Mars, die verhitten en dan met sensoren snuffelen aan de vrijkomende gassen, op zoek naar sporen van leven.
Wetenschappers hadden goede hoop dat de Vikings die sporen zouden vinden. Net als de andere planeten in ons zonnestelsel wordt Mars namelijk continu bekogeld met micrometeorieten die rijk zijn aan koolstoffen. Omdat koolstofverbindingen aan de basis liggen van het leven op aarde, is het niet onlogisch om te denken dat die vlieger ook opgaat voor de rode planeet. Maar tot verbazing van de wetenschappers brachten de Vikings slecht nieuws. Ze vonden helemaal niets. Mars was zo dood als een pier.
Toch vond Curiosity wel degelijk sporen van leven op de rode planeet. Waarom de Vikings die niet hadden opgepikt? Het antwoord op deze vraag kwam ook van Curiosity. Naast de complexe organische verbindingen die de rover ontdekte, stootte Curiosity namelijk ook op chlorobenzeen. Dat is een goedje dat ontstaat wanneer je koolstofmoleculen – de bouwblokken voor leven – tegelijk verbrandt met perchloraat, een licht ontvlambaar zout dat hier op aarde vooral in vuurwerk wordt gebruikt. In 2008 ontdekte NASA’s Phoenix-rover al dat de bodem van de rode planeet vol zit met perchloraat. Maar op Mars is het zo koud dat het perchloraat niet vanzelf verbrandt en er zo dus geen chlorobenzeen kan ontstaan.
Al snel concludeerden NASA-wetenschappers dat het chlorobenzeen dat Curiosity had ontdekt, moest zijn ontstaan na verwarming van de grond door de rover. Toen ze vervolgens gingen spitten in data van de oude Viking-missies, zagen ze dat ook die het goedje hadden ontdekt. Viking 1 en 2 hadden dus wel degelijk organische moleculen gevonden op Mars, maar hadden hun grondmonsters zó heet gemaakt dat het perchloraat was ontbrand. De organische verbindingen en een wereldschokkende vondst gingen daarmee in rook op.
Dit is een voorbeeld uit het kaderverhaal ‘Hall of shame’ te vinden in KIJK 6/2019. Deze editie ligt in de winkel vanaf 16 mei tot en met 19 juni.
Meer informatie:
- Space.com: Life on Mars? 40 Years Later, Viking Lander Scientist Still Says ‘Yes’
- YouTube: SpaceRip: Viking First Views of Mars
- YouTube: The Cosmos News: Life on Mars Found by NASA’s 1976 Viking Mission?
Tekst: Nick Kivits
Openingsbeeld: NASA/JPL-CALTECH/MSSS
Heb jij de KIJK Hoogvliegers al? Deze special staat boordevol spannende verhalen uit de luchtvaart. Bestel hem hier tijdelijk voor maar €4,95.