Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Wetenschappers in Panama ontdekten dat de boomsoort Dipterys oleifera niet alleen een blikseminslag kan overleven, maar hier ook nog van profiteert.
Ditpterys oleifera is een bijzondere boomsoort. Hij kan meerdere keren getroffen worden door de bliksem, daarbij miljoenen volt aan elektriciteit voor zijn kiezen krijgen en vervolgens slechts met minimale schade doorleven. Sterker nog: het is voor deze bomen zelfs gunstig om geraakt te worden. Dat ontdekten onderzoekers in Panama. Ze schrijven erover in het vakblad New Phytologist.
Lees ook:
Kans
De kans dat iemand in een jaar geraakt wordt door de bliksem is minder dan één op een miljoen, en maar liefst 90 procent van de slachtoffers overleeft vervolgens zo’n inslag. Voor bomen is dat wel anders. Meer dan 100 miljoen bomen worden per jaar gedood door blikseminslagen. Toch doet één specifieke boomsoort, Dipterys oleifera, daar niet aan mee. In eerder onderzoek uit 2022 kwamen dezelfde onderzoekers erachter dat deze boom beter bestand is tegen blikseminslagen dan andere soorten. Dit vonden ze al verbijsterend, maar het leek er zelfs op alsof de boomsoort er profijt van heeft om geraakt te worden.
Om dit te onderzoeken gebruikten de ecologen een systeem dat bliksem lokaliseert in een natuurpark in Panama. In zes jaar tijd registreerde dat systeem 93 bomen die een blikseminslag te verduren kregen. Negen hiervan waren Dipterys oleifera. Ze vergeleken deze negen met de 84 andere bomen. Ze maten de overlevingscijfers en de staat van de kroon en stam. Ook keken ze naar het aantal parasitaire klimplanten en sterfte van bomen in de buurt.
Liever wel dan niet
De negen Dipterys oleifera-bomenhadden de blikseminslag allemaal zonder te veel schade overleefd, terwijl de andere bomen juist wel erg beschadigd waren. Die hadden bijvoorbeeld tot wel zes keer meer bladverlies en ruim de helft ging zelfs binnen twee jaar dood.
Dat waren niet de enige interessante cijfers. Gemiddeld genomen stierven er negen bomen rondom de getroffen boom, deze kregen namelijk ook een flinke schok via hun aangrenzende takken. Opvallend was dat in het algemeen bomen naast een Dipterys oleifera 47 procent meer kans hadden om dood te gaan, waarschijnlijk dus door de bliksem. Na een inslag groeiden er op Dipterys oleifera-bomenbovendien 78 procent minder parasitaire planten.
Deze cijfers suggereren dat het voor Dipterys oleifera juist voordelig is om geraakt te worden. Ze hebben minder infecties en hun concurrenten worden uitgeschakeld, waardoor ze meer licht en ruimte hebben. Het lijkt er dan ook op dat de bomen er juist op gebouwd zijn om blikseminslagen uit te lokken. Ze hebben namelijk ongewoon brede kronen. Mede door die kronen hebben ze tot wel 68 procent meer kans om getroffen te worden. Ook zijn ze gemiddeld vier meter hoger dan hun buren, maar dit kan ook een gevolg zijn van het feit dat de omringende bomen niet echt de kans krijgen erg groot te worden door de blikseminslagen.
Steeds relevantere strategie
De onderzoekers hebben uitgerekend dat deze bomen gemiddeld elke 56 jaar worden getroffen door de bliksem. Omdat ze tot wel duizend jaar oud kunnen worden, verwachten de wetenschappers dat ze meerdere inslagen gedurende hun leven doorstaan. Eén van de onderzochte bomen was zelfs twee keer geraakt in vijf jaar tijd.
De ecologen zeggen dat het mogelijk is dat bliksem veel meer invloed op heeft boomcompetitie dan we denken, en dit zou alleen maar meer kunnen worden omdat er door klimaatverandering meer en heftigere onweersbuien zullen voorkomen.
Er is nog geen duidelijkheid over waarom deze boomsoort de inslagen kan overleven. De hoofdonderzoeker, Evan Gora, vertelt aan de KIJK dat hij vermoedt dat de bomen de bliksem kunnen overleven doordat ze verschillende anatomische en fysiologische eigenschappen hebben die voor een lage elektrische weerstand zorgen. Hij hoopt dit in een vervolgstudie uit te zoeken.
Bronnen: New Phytologist, EurekAlert!