Misschien kunnen mensen met coeliakie in de toekomst gewoon gluten eten. Een nieuwe behandeling lijkt bij de eerste proeven met muizen in ieder geval effectief.

Ongeveer 1 procent van de bevolking heeft coeliakie, een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem abnormaal reageert op gluten. Wanneer iemand met coeliakie gluten eet – een eiwit in onder meer tarwe, gerst en rogge – leidt dit tot buikpijn, diarree en zelfs beschadigingen van het slijmvlies van de dunne darm. Momenteel is er nog geen goedgekeurde behandeling voor deze ernstige glutenintolerantie. De enige optie is om gluten volledig uit het dieet te schrappen.

Maar onderzoekers van de Zwitserse Universiteit van Lausanne werken aan een oplossing. En een eerste experiment bij muizen is positief. Dat schrijven ze in het vakblad Science Translational Medicine.

Lees ook:

• Onderzoekers maken doorbraak in het genezen van diabetes type 1
• Gaatje in bot hersteld met gel en licht

Onderdrukte afweerreactie

Alle lichaamscellen, op rode bloedcellen na, hebben humaan leukocytenantigenen (HLA) op hun oppervlak. Via deze groep eiwitten presenteren cellen hun inhoud aan immuuncellen. Deze zogenoemde T-cellen beslissen vervolgens of er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn en of er een afweerreactie nodig is. Mensen met coeliakie hebben bepaalde varianten van HLA die de afbraakproducten van gluten veel meer presenteren dan andere HLA-varianten doen. De T-cellen zetten hierdoor een veel te agressieve afweerreactie op poten die klachten veroorzaakt.

De onderzoekers vroegen zich af of ze die afweerreactie konden dempen met zogenoemde regulatoire T-cellen. Dit zijn cellen die andere T-cellen kunnen kalmeren en het afweersysteem zo onder controle houden. Iedereen heeft die, maar ze worden bij een reactie op gluten niet (genoeg) geactiveerd.

De onderzoekers bewerkten daarom bestaande regulatoire T-cellen zodat ze wél aan het werk gaan door de aanwezigheid van gluten. Vervolgens testten ze deze cellen in muizen met een nagebootste versie van coeliakie. En inderdaad, ze bleken de afweerreactie succesvol te onderdrukken.

Eerste tests bij mensen

Daarbij moet wel worden gezegd dat de nagebootste glutenintolerantie niet helemaal hetzelfde werkte als coeliakie bij mensen. Hoewel er bij de muizen door gluten wel een afweerreactie op gang kwam, veroorzaakte die geen darmschade. Dus of de celtherapie net zo goed werkt bij echte coeliakie en of die ook daadwerkelijk de klachten kan voorkomen, moet in verder onderzoek nog worden uitgezocht.

Daar denken de wetenschappers nu al over na. Zo willen ze extra experimenten met muizen uitvoeren. En omdat al bewezen is dat soortgelijke celtherapieën veilig zijn (ze worden bijvoorbeeld bij sommige kankerbehandelingen gebruikt), hopen ze binnenkort ook toestemming te krijgen voor de eerste proeven met mensen.

“Een mooi artikel en een interessante benadering”, zegt Frits Koning, emeritus hoogleraar immunologie aan het LUMC. “Dit heeft zeker potentie, maar het zal nog wel even duren voordat het toegepast kan worden. Bovendien is celtherapie zeer kostbaar en het is nog de vraag of het vergoed gaat worden. Maar dat neemt niet weg dat het een mooie ontwikkeling is.”

Bronnen: Science Translational Medicine, Fierce Biotech

Beeld: fcafotodigital/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!