Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Waarom doe je je ogen dicht als je niest? Nou, anders knallen de oogbollen uit hun kassen, toch? Nee, dit is een fabeltje dat stamt uit het jaar 1882, zo vertelt mythedoorprikker Ronald Veldhuizen.
Niesen was al spannend voordat het coronavirus elke hatsjoe verdacht maakte. Want een flinke nies, die vóél je. Logisch ook, want je bouwt in je neus- en keelholte zoveel druk op dat het snot wel tot zes meter verderop vliegt. De druk van die lancering zou volgens een oude mythe zo krachtig zijn dat je lijf automatisch bij elke nies de ogen laat sluiten, zodat die ondanks de druk in hun kassen blijven. Dat idee leidt ook tot een angstaanjagende gedachte: wie al niesend zijn of haar ogen openhoudt, zou het risico lopen dat de kijkers uit hun kassen puilen.
Lees ook van Ronald:
Uitpuilende niesogen
Grappig aan niesen is dat mensen al eeuwenlang onder de indruk zijn van de kracht die erbij komt kijken. Zo bestond ooit het geloof dat bij een nies de ziel het lichaam zou kunnen verlaten (hier kloppen meer dingen niet aan). Recenter dachten mensen dat een superharde nies je hart kon doen stoppen (ook dat klopt niet).
Terug naar de uitpuilende niesogen. De eerste keer dat het gerucht opdook, lijkt het jaar 1882 te zijn. Toen schreef The New York Times over een vrouw die in een tram hard moest niesen. Zo hard dat daarbij een van haar oogballen plotseling barstte. Het bericht eindigde met een inschatting van haar arts: waarschijnlijk had ze per ongeluk dat ene oog open tijdens de nies.
Onzin, weten de artsen Aaron Carroll en Rachel Vreeman die het krantenartikel tegenkwamen voor Don’t swallow your gum, hun geweldige boek over medische mythes. Bij niesen bouw je weliswaar een enorme druk op in de neusholte, maar die holte staat verder helemaal niet in contact met de holte van de oogkassen. Er zijn dan ook zat mensen die zonder nadelige gevolgen met open ogen niesen.
Met open ogen niesen
Maar let wel: de niesdruk moet érgens heen, lieten Britse artsen in het medische blad BMJ zien. Ze kregen een man op de spoedeisende hulp die had geniest met zijn neus en mond dicht, waardoor de druk in zijn holtes gevaarlijk was toegenomen: hij liep daardoor scheurtjes in zijn keel op. Met zijn ogen was niks aan de hand.
Nies dus gerust met je ogen open als je per se wilt zien waar je snotdruppels zoal neerstrijken. Tip: doe het thuis – veilig – en niet als je braaf in je elleboog je neus leegt, want dan kaatsen de druppels gewoon terug naar je gezicht. Vraag me niet van wie ik dat advies heb.
Deze column staat ook in KIJK 12/2020.