Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
‘Conan de Bacterie’ kan enorm goed tegen straling. Wetenschappers weten nu waarom, en dat is nuttige kennis voor ruimtereizen.
Straling en levende organismen gaan over het algemeen niet goed samen, maar er zijn een aantal uitzonderingen. Een daarvan is de bacterie Deinococcus radiodurans, die kan 28.000 keer hogere stralingsdoses overleven dan een mens. In 2022 schreven wetenschappers zelfs dat de bacterie miljoenen jaren zou kunnen overleven in de bodem op Mars. De soort kreeg daarom de bijnaam ‘Conan de Bacterie’, naar de haast onoverwinnelijke fictieve krijger Conan de Barbaar.
Lees ook:
- Bacteriën beter bestand tegen buitenaardse ‘supervlammen’ dan gedacht
- Is de straling van smartphones kankerverwekkend?
Vrije radicalen zorgen voor stralingsschade
Wetenschappers weten al een tijdje dat D. radiodurans zijn stralingsbestendigheid dankt aan een zeer effectieve antioxidant. Straling kan elektronen uit atomen of moleculen verwijderen, waardoor zogenoemde vrije radicalen ontstaan. Dit zijn instabiele moleculen die graag zo snel mogelijk op zoek gaan naar een nieuw elektron. Tijdens die verwoede zoektocht kunnen ze schade aanrichten aan onder andere DNA of eiwitten, wat leidt tot beschadigde cellen, mutaties en mogelijk ziektes zoals kanker. Antioxidanten neutraliseren zulke vrije radicalen voordat ze schade aan kunnen richten.
Astronauten en vaccins
Uit eerdere onderzoeken bleek al dat de antioxidant van Conan de Bacterie voor een groot deel uit het metaal mangaan bestaat. Dit nieuwe onderzoek laat zien dat die stof niet alleen werkt, maar een complex vormt samen met fosfaat en een peptide (een aantal aminozuren aan elkaar). En juist dit drievoudige complex is essentieel voor de functie van de antioxidant. Mangaan met enkel fosfaat of de peptide bleek namelijk veel minder effectief.
De onderzoekers hopen dat deze kennis gaat helpen bij het ontwikkelen van nieuwe kunstmatige antioxidanten, die bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden om astronauten te beschermen tegen kosmische straling of bij het maken van bepaalde vaccins die ziekteverwekkers bevatten die zijn gedood via straling.
Bronnen: PNAS, Northwestern University