Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Onderzoekers hebben achterhaald welke bacteriesoorten in de mond van primaten (waaronder de moderne mens en neanderthalers) voorkomen en -kwamen.
Op en in ons lichaam zijn biljoenen cellen te vinden die behoren tot duizenden bacteriesoorten – het zogenoemde microbioom. Maar voordat je in de weer gaat met antibacteriële zeep: deze micro-organismen dragen bij aan een goede gezondheid.
Ondanks zijn belangrijke rol weten we echter maar weinig over de evolutie van ons microbioom. Daar probeert een internationaal onderzoeksteam verandering in te brengen. En dat doet het allereerst door het microbioom van de moderne mens te vergelijken met dat van andere primaten én neanderthalers.
Lees ook:
Slimme DNA-technieken
Bij een eerdere studie richtten paleontologen zich op de micro-organismen in de darmen, door de 50.000 jaar oude poep van neanderthalers onder de loep te nemen. De internationale groep van dit recente onderzoek concentreerde zijn aandacht op het andere uiteinde van organismen: het orale microbioom.
Van 124 individuen, waaronder de moderne mens, chimpansees, gorilla’s, brulapen en de neanderthalers, bestudeerden de onderzoekers het microbioom van de mond. Het oudste neanderthalerfossiel dat ze doorlichtten dateerde van 100.000 jaar geleden. Nieuwe technieken waren nodig om het DNA in de neanderthalerresten te analyseren, en om de dode bacteriegemeenschap te identificeren.
“We zien dat de technieken om steeds ouder DNA te extraheren, reconstrueren en statistisch te vergelijken belangrijke instrumenten bieden voor paleontologisch en paleo-anthropologisch onderzoek”, vertelt paleontoloog en geoloog Dennis Voeten, niet betrokken bij de studie. Daar hebben de onderzoekers volgens hem ook erg slim gebruik van gemaakt.
Dieetwisselingen
Op deze manier wisten de onderzoekers tien bacteriestammen te identificeren die bij alle soorten voorkwamen. Dit impliceert dat deze kleine organismen ook al een rol speelden in het orale microbioom van de laatst gedeelde voorouder. Daarnaast ontdekte het team dat de bacteriële samenstelling van Neanderthalers en moderne mensen opvallend gelijk was. Slechts een aantal bacteriesoorten ging verloren in Homo sapiens – rond 14.000 jaar geleden.
Een van de meest opmerkelijke bevindingen van de studie, gepubliceerd in het vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences, was dat een bepaalde subgroep van Streptokokken voorkwam in het orale microbioom van zowel neanderthalers als moderne mensen. Dit bleek niet het geval bij de andere primaten. Deze subgroep zou een rol spelen bij het verteren van zetmeel aan het begin van de Homo-evolutie.
“Door naar het bewaard gebleven DNA te kijken en te vergelijken met mensen en andere primaten, krijgen we dus niet alleen onze evolutionaire relaties scherp,” zegt Voeten, “maar krijgen we ook inzicht in mogelijke dieetwisselingen tijdens onze geschiedenis. Ik kijk erg uit naar de informatie die in de (nabije) toekomst met ‘paleo-genetica’ verkregen kan worden.”
Beeld: Katerina Guschanski