Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De hoorn van de neushoorn wordt steeds kleiner, volgens deze onderzoekers hebben de dieren dat te danken aan intensieve stroperij.
Een internationaal team onderzoekers heeft eeuwen aan afbeeldingen van neushoorns verzameld. Daaruit concluderen ze dat stroperij het uiterlijk van de neushoorn permanent heeft veranderd. In het wetenschappelijk blad People and Nature doen ze verslag van het hoe en waarom.
Lees ook:
Neushoorns in de kunst
Er werden voor de studie meer dan vierduizend afbeeldingen bij elkaar gebracht, daterend uit de periode van 1481 tot 2021. Allemaal beelden ze één van de vijf soorten neushoorns af. De historische prenten zijn niet echt betrouwbaar – de verhoudingen en afmetingen komen niet altijd overeen met de realiteit. Toch kunnen ze een eerste aanwijzing vormen voor veranderingen in het aanzien van de neushoorn.
Vanaf de 16e eeuw nam bijvoorbeeld de verhouding tussen hoorn en lichaam in kunstwerken gestaag af, zagen de onderzoekers. Dat betekent niet per se dat de hoorns in werkelijkheid korter werden. Kunstenaars kopiëren elkaar – zeker als het om exotische dieren als neushoorns gaat. Dus: harder bewijs was nodig.
Survival of the smallest
Daarom verzamelde het team ook foto’s. De uiteindelijke fotocollectie bestond uit 80 afbeeldingen, met de eerste foto uit 1886 en de laatste uit 2018. En inderdaad, in de afgelopen eeuw staat iedere neushoornsoort met een alsmaar kortere hoorn op de foto. De onderzoekers vermoeden dat dat verschijnsel te wijten is aan intensieve stroperij. In de loop van de tijd hebben stropers de neushoorns met de grootste hoorns gedood, waardoor vooral de dieren met kleinere hoorns overleefden en zich voortplantten.
Bij sommige Afrikaanse olifanten heeft de vraag naar ivoor een vergelijkbare selectiedruk gecreëerd. Het gen dat bepaalt of een olifant geen slagtanden krijgt, komt inmiddels vaker voor dan in het verleden, zowel bij Afrikaanse als Aziatische olifanten.
Hoewel kortere slagtanden en hoorns dieren beschermen tegen stropers, zijn ze niet bepaald handig. “Neushoorns hebben hun hoorns niet voor niets ontwikkeld – verschillende soorten gebruiken ze op verschillende manieren, om voedsel te grijpen of om zich te verdedigen tegen roofdieren bijvoorbeeld. Neushoorns met kleinere hoorns hebben een kleinere kans om te overleven”, legt een van de onderzoekers, Oscar Wilson, uit.
Hoornen des overvloeds
Sinds 2007 zijn de stroperij en de illegale handel in neushoornhoorns toegenomen. Dat komt onder andere door de stijgende vraag naar ivoor in de traditionele Aziatische geneeskunde, maar ook door de nijpende economische ongelijkheid in landen in Afrika en Azië, zoals Zuid-Afrika.
Bram Büscher, professor politieke ecologie in Wageningen, liet aan Trouw weten dat er rondom de Zuid-Afrikaanse safariparken mensen leven die van nog geen $3 per dag moeten rondkomen. De hoorns leveren tegenwoordig meer op dan goud en cocaïne en bieden daarom voor velen een kans op overleven.
In wildparken en natuurreservaten waar neushoorns voorkomen worden alle zeilen bijgezet om de dieren te behouden. Zo wordt er samengewerkt met het leger, maar ook met de menselijke bewoners of omwonenden van de parken. Rosaleen Duffy, professor internationale politiek aan de Universiteit van Sheffield, noemt het een ‘oorlog om biodiversiteit’: “Waarbij beide zijden worden meegesleurd in een wapenwedloop en een conflict dat steeds meer mensenlevens eist.” In natuurpark Kazaringa in Noord-India schoten rangers in 2015 gemiddeld twee stropers per maand dood. Dat jaar werden meer mensen dan neushoorns in het park neergeschoten.
Tegenwoordig worden alle soorten neushoorn bedreigd door verlies van leefgebied en door de jacht. Van de witte neushoorn bestaat de noordelijke ondersoort nu nog maar uit twee vrouwelijke individuen. De enige manier om verdere nakomelingen te produceren is door kunstmatige inseminatie met ingevroren sperma. Van de 500.000 neushoorns die aan het begin van de 20e eeuw op aarde rondzwierven, zijn nu zo’n 26.000 over.
Bronnen: People and Nature, Science Alert, Trouw
Beeld: Pixabay