Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Er heerste veel onzekerheid rondom de veren van dit vliegende reptiel. Paleontologen brengen nu een eind aan de discussie.
230 tot 66 miljoen jaar geleden waren de dinosauriërs de baas op het land, maar niet in de lucht. Dat ruim behoorde de pterosauriërs toe. Een van deze pterosauriërs staat bekend als de Tupandactylus imperator. Hoewel hij ze niet gebruikte om te vliegen (dat deed hij met een vleermuisachtige vlieghuid), weten paleontologen al een tijdje dat deze vliegende reptielen veren hadden. Ze konden het alleen nooit eens worden waar die huidbedekking voor diende. Dat komt vooral doordat fossielen die dit kunnen aantonen zeldzaam zijn. Een team onderzoekers van University College Cork en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen brengt nu opheldering en schrijft erover in Nature.
Lees ook:
- Fossiel onthult missing link tussen hagedis- en slangachtigen
- Nieuwe ‘armloze’ dinosoort ontdekt in Argentinië
Elektronen
T. imperator staat bekend om zijn grote hoofdkam. Het is ook een fossiel van zo’n kam, ontdekt in Brazilië, dat het team gebruikte om de veren van de pterosauriër te onderzoeken. Er zit namelijk een randje veren onderaan de kam. Het 115 miljoen jaar oude, versteende lichaamsdeel werd bekeken met een elektronenmicroscoop. Hiermee kunnen paleontologen heel gedetailleerde foto’s maken.
Op de afbeeldingen van het pterosauriërfossiel zag het team duidelijk restanten van verschillende soorten veren. Dit kwam niet als een verrassing, want paleontologen weten al langer dat deze dieren een verendek hadden. Wel bijzonder was de aanwezigheid van melanosomen: kleine organellen die verantwoordelijk zijn voor de kleur van de huid en vacht. Dit zou betekenen dat de veren kleurrijk waren.
Paringsritueel
Verder zagen de onderzoekers dat andere soorten veren anders gevormde melanosomen bevatten, wat betekent dat ze verschillende kleuren hadden. Een bonte huidbedekking is in het dierenrijk belangrijk voor visuele communicatie. Het gebruik van felle kleuren begon dus al bij de T. imperator.
Michael Benton, Hoogleraar paleontologie aan de Universiteit van Bristol’s School of Earth Sciences en niet betrokken bij het onderzoek, schrijft in News and Views dat de veren misschien een rol speelden in het paringsritueel. “Sommige vogels trekken partners aan met felle kleuren. Het kan best zo zijn dat de T. imperator dat deed”, zegt Benton. “Dieren van vandaag staan bekend om het gebruik van kleur. Dit kan ook gelden voor uitgestorven dieren, inclusief pterosauriërs.”
Evolutie
Wetenschappers dachten altijd dat deze pterosauriër helemaal geen kleurrijk uiterlijk had, omdat eerder onderzoek er nooit in slaagde om verschillende vormen melanosomen te vinden (dit komt omdat ze daarvoor nooit goede fossielen in handen hadden). Ook waren de veren niet groot genoeg om mee te vliegen. Daarom was de conclusie destijds dat het verendek er alleen was voor temperatuurregeling. Maar met de nieuwe ontdekking voldoet deze uitleg niet meer, want de T. imperator had wel degelijk kleurrijke veren.
Voor dit onderzoek dachten paleontologen dat kleurrijke veren pas veel later in het evolutieproces zichtbaar werden. Het team heeft met zijn ontdekking laten zien dat dit al veel eerder plaatsvond. De evolutie van veren moet dus nog even goed onder de loep genomen worden.
Beeld: Bob Nicholls