Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De ‘zwervende salamander’ positioneert zijn poten en staart zodanig dat hij zijn valsnelheid met 10 procent kan vertragen.
Salamanders associeer je met vijvers en beekjes, maar in Californië (VS) en British Columbia (Canada) kun je ze ook tegenkomen als je naar de lucht kijkt. Daar leeft namelijk de salamandersoort Aneides vagrans, een longloze amfibie die via zijn huid ademt. A. vagrans houdt ervan om in hoge bomen te klimmen. Maar wat omhoog gaat, moet ook weer naar beneden komen – al helemaal wanneer er gevaar dreigt. En dus vallen er soms salamanders uit de lucht. Nu hebben wetenschappers voor het eerst bestudeerd hoe de amfibieën hun val breken.
Lees ook:
Windtunnel
Van honderden longloze salamandersoorten is bekend dat ze in bomen klimmen, maar hoe ze er vervolgens uit springen, was nog niet beschreven. Dat heeft het team van de University of South Florida nu voor vier soorten gedaan. Het publiceerde de resultaten in Current Biology.
In een windtunnel lieten de onderzoekers steeds vijf salamanders van één soort vallen. De windkracht was afgestemd op het gewicht van elk beestje. In totaal werden vier soorten aan de valtest onderworpen: A. vagrans, A. lugubris, A. flavipunctatus en Ensatina eschscholtzii. “De onderzoekers hebben verschillende soorten getest die variëren van goed aangepast aan in bomen leven naar slecht aangepast aan in bomen leven”, legt Manon de Visser uit die promovenda is aan het Institute of Biology in Leiden en aan Naturalis.
Met speciale camera’s werden de vallende amfibieën vanuit drie perspectieven vastgelegd. Per soort herhaalde het team de proef 45 keer.
Zwe(r)vende salamander
Zowel A. vagrans als A. lugubris namen tijdens hun val een skydive-houding aan, waarbij de poten niet strak langs het lichaam worden gehouden, maar gespreid. “De bewegingen om te ‘gliden’ zijn dus hetzelfde als bij menselijke skydivers”, zegt De Visser. A. vagrans (ook wel de ‘wandering salamander’ of zwervende salamander genoemd) hield deze pose het langst aan en wist zo zijn valsnelheid met 10 procent te vertragen.
“Vergeleken met andere klimmende longloze salamanders bezit A. vagrans een relatief afgeplat lichaam, lange ledematen en tenen, en grote voeten in verhouding tot de lichaamsgrootte”, schrijven de onderzoekers in hun paper. Die grote voeten en lange tenen produceren tijdens het springen genoeg weerstand om de val extra te doen vertragen.
“Wat ik hier zo bijzonder aan vind,” vertelt De Visser, “is dat de meeste hagedissen die springen daarvoor echt hun gespierde achterpoten gebruiken, terwijl salamanders maar dunne pootjes hebben en dus vooral hun lichaam gebruiken. Je zou dus niet denken dat ze kunnen springen als je ze zo ziet, maar de filmpjes laten toch echt het tegendeel zien.”
Parachutegedrag
“Wat zo gaaf is aan deze studie, is dat ze voor het eerst laten zien dat er een soort is die zonder de standaard aanpassingen toch typisch parachutegedrag laat zien”, zegt Roel Wouters van de Universiteit Leiden. Met die standaard aanpassingen doelt de herpetoloog onder andere op vliezen, die de vliegende boomkikker van Wallace bijvoorbeeld wel heeft. “Daarbij gebruiken deze salamanders ook nog eens hun staart om te manoeuvreren en richting te geven. Ze laten heel goed zien dat het typisch is voor deze soort en niet per se voorkomt bij andere, verwante soorten.”
“Het klinkt als een goede, kleine studie-opzet waarvan de resultaten nu een opening bieden voor meer evolutionair onderzoek. Het onderzoek is extra interessant in de context van klimaatverandering, waar soorten zich zullen moeten aanpassen aan andere levensstijlen door veranderende omgevingen”, laat De Visser weten. Daar is Wouters het mee eens: “Deze studie doet daarnaast realiseren dat salamanders veel diverser zijn dan de meeste mensen denken, en dus ook hoog in de bomen leven. Daar zijn ze ook nog eens uitstekend voor aangepast, blijkt nu, inclusief grijpstaart en parachutegedrag.”
Bronnen: Current Biology, Cell Press via EurekAlert!
Beeld: Christian Brown/CC BY-SA