De meeste mensen geloven dat dolfijnen redders in nood zijn. Onterecht, vindt Ronald Veldhuizen.
Het stond er echt. De onderwaterpionier Jacques Cousteau beschrijft in zijn boek Dolfijnen hoe hij ooit eens een school van het gelijknamige dier op de zeebodem zag zítten. De dolfijnen leunden op hun staarten, alsof ze aan een groepssessie deelnamen en iets belangrijks te overleggen hadden. Ongekend gedrag, bijna menselijk en nog nooit door iemand waargenomen. Zul je net zien dat Cousteau zijn camera was vergeten.
Redder in nood
Geen dier leent zich beter voor mysterie dan de dolfijn: er zijn mensen die geloven dat dolfijnen aan telepathie doen, dat er een collectief dolfijnenbewustzijn bestaat en dat dolfijnen zelfs geneeskrachtige eigenschappen hebben.
Cousteau’s anekdote was voor mij het moment waarop deze held toch een beetje van zijn voetstuk viel. De man legde de onderwaterwereld minutieus vast, maar kon het niet laten zichzelf een stukje zweverige geheimzinnigheid toe te eigenen.
De meeste mensen geloven vooral dat dolfijnen redders in nood zijn: bijvoorbeeld wanneer iemand dreigt te verdrinken of wanneer een haai aanvalt. Kranten vinden dat soort verhalen geloofwaardig genoeg om erover te schrijven.
Onvoorspelbaar tuig
In 2014 zou zo’n gebeurtenis op film zijn gezet: de langeafstandszwemmer Adam Walker werd belaagd door een witte haai, waarna uit het niets een school dolfijnen opdook en hem afschermde. Maar op het filmpje gebeurt niets bijzonders. Haaien en dolfijnen zie je vaak samen om een simpele reden, merkte marien bioloog David Schiffman destijds terecht op: “Ze eten hetzelfde voedsel en beide gaan daarheen waar het eten is.”
Hard bewijs voor heldhaftige dolfijnen hebben biologen dan ook nooit gezien, zegt dolfijnonderzoeker Justin Gregg. Anekdotes zoals die hierboven tellen niet: het zou ook gewoon kunnen dat dolfijnen speels zijn in de buurt van mensen. Dat hoeft niet positief te zijn, want dolfijnse speelsheid houdt ook in dat ze weleens mensen bijten of ze proberen te verdrinken, waarvan Gregg tientallen gevallen weet te noemen.
Geen mensenredders dus, maar onvoorspelbaar tuig, die dolfijnen. Weer iets om van een voetstuk te halen.
Deze column verscheen ook in KIJK 8/2017.
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!