Moet je horen. Volgens berichten op sociale media staat de aarde een ramp te wachten: de noordpool en zuidpool keren binnenkort om. Terwijl dat gebeurt, laat het aardmagnetisch veld het tijdelijk afweten en worden we verschroeid door dodelijke ruimtestraling. Maar volgens columnist en mythbuster Ronald Veldhuizen wordt die soep niet zo heet gegeten.
Podcastmaker Joe Rogan – die klimaat- en vaccinonzin verspreidt – begon er dit jaar als eerst over. Daarna ontploften YouTube, TikTok en X met video’s over hoe deze aardpoolapocalyps aanstaande is. Het is elke 6500 jaar raak en we zijn al over tijd (al is het dan ook vreemd dat we al talloze rampen hebben overleefd). En de wetenschap zou het allemaal beamen.
Meer columns van Veldhuizen:
Wetenschappers
Potjandorie zeg. Een apocalyps, daar heb ik even helemaal geen zin in. Normaliter zie ik social-media-hypes aan voor wat ze zijn: complottheorieën. Maar ik kan het niet negeren als wetenschappers ook al aardpoolproblemen voorspellen.
Want verrek: dat doen ze. Eén onderzoek, waar ook complotters naar verwijzen, haalde in 2021 zelfs het topblad Science. Alan Cooper en zijn team zeggen dat 42.000 jaar geleden de aardpolen voor het laatst omkeerden, met als gevolg een ‘natuurcrisis’ die de neanderthalers en grote zoogdieren zoals de wolharige neushoorn deed uitsterven. Ze noemen het een Adams-event omdat het getal 42 erin zit, uit Douglas Adams’ boekenreeks The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy.
Felle kritiek
Maar Cooper overspeelt zijn hand. Dat zeggen collega-paleontologen in verschillende stevige reacties aan Science. Neanderthaler-aantallen kelderden al een paar duizend jaar vóór de vermeende ramp. En ze stierven pas veel later echt sneller uit, lang ná de ramp. Verder zijn er te weinig grotschilderingen om te bewijzen dat neanderthalers én onze voorouders vaker in grotten voor gevaarlijke ruimtestraling zouden schuilen, iets wat Cooper ook beweert. En van grote dieren zijn te weinig fossielen gevonden om te kunnen zeggen: op dit moment kwam dé klap.
Onderzoekers weten wel veel van prehistorische microben in de grond en in ijs. Die veranderden vaak van samenstelling door bijvoorbeeld ijstijden of hitte. Maar geen enkele microbeomslag valt te koppelen aan aardmagnetische schommelingen uit het verleden, schrijven Duitse astrobiologen in Space Science Reviews. En die elke 6500 jaar een poolwisseling is sowieso onzin: nog nooit hebben onderzoekers zo’n ritme ontdekt.
Toch gaan we wel iets merken van een poolomkering, mocht er weer een komen. Als het aardmagnetisch veld erdoor verzwakt, zullen vooral onze elektrische apparaten kuren vertonen. Er is zelfs een grote kans dat de sociale media platgaan. Mooi: even geen complottheorieën in de ether.
Deze column van Ronald Veldhuizen staat ook in het dubbeldikke winternummer. Bestel deze editie hier, of eenvoudig via de knop hieronder.
Beeld: Elen11/iStock/Getty Images