Je hebt onderzoekers die nuttig werk verrichten in hun vertrouwde en veilige laboratorium. Én je hebt waaghalzen die voor de wetenschap zo dicht mogelijk in de buurt van vulkanen willen komen.

Vele lagen katoen, een helm, speciale handschoenen en een gasmasker. Modieus was de outfit van de Amerikaanse geoloog en vulkanoloog Jessica Ball niet te noemen, maar bescherming bood hij haar wel degelijk. Ball behoort tot de onderzoekers die de grote uitbarsting van de vulkaan Kīlauea op het eiland Hawaii in 2018 bestudeerden. Op de top van deze 1,2 kilometer hoge vulkaan ligt een grote komvormige krater, een caldeira. Vanuit deze krater lopen zogenoemde riftzones, zwakke plekken in de flank van een vulkaan waar lava uit kan stromen. Tijdens de uitbarsting in 2018 gebeurde dit volop: uit de verzwakte zones spoten heuse lavafonteinen omhoog.

Extreme wetenschap

Ball en haar collega’s van de U.S. Geological Survey onderzochten tijdens deze uitbarstingen hoe magma (vloeibaar gesteente onder het aardoppervlak) naar de riftzones toe stroomde. Dat deden ze in de hoop om voortaan erupties beter te kunnen voorspellen.

Maar dit onderzoek is niet zonder risico. Zo dragen de vulkanologen katoenen kleding omdat synthetische stoffen door de intense hitte smelten. Verder beschermen de handschoenen de wetenschappers bij het verzamelen van grondmonsters tegen scherp vulkanisch gesteente, en dragen ze helmen en gasmaskers om ervoor te zorgen dat ze veilig uit deze hel op aarde terug kunnen komen. Geen beroep voor angsthazen dus.

Door de jaren heen kwamen meerdere vulkanologen om tijdens hun veldwerk. Zo werd David Alexander Johnston in 1980 gedood door een pyroclastische stroom: een hete wolk van lava, gas, rotsen en as. En dat terwijl de observatiepost die hij op dat moment bemande op maar
liefst 10 kilometer van de vulkaan Mount Saint Helens lag. Elf jaar later werden de vulkanologen Harry Glicken en Maurice en Katia Krafft eveneens overvallen door een pyroclastische stroom, dit keer veroorzaakt door de uitbarsting van de Unzen, een Japanse vulkaan.

Maar ondanks al het gevaar dat ze met zich meebrengen, vindt Bal de uitbarstingen van de Kīlauea – en daarmee haar werk – fascinerend. “Een vulkaan doet wat hij wil. Door dit onderzoek realiseer ik me eens te meer dat we gewoon hebben te dealen met de krachten van de natuur.”

Dit is een voorbeeld uit het kaderverhaal ‘Tot het uiterste voor de wetenschap’ te vinden in KIJK 4/2021. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 maart tot en met 14 april.

Meer informatie:

• BBC: The daring journey inside the world’s deepest cave
• BBC: What’s it like to fly into the eye of Hurricane Irma?
• National Geographic: Forest Giant
• KIJK: Drie soorten vulkaanuitbarstingen
• KIJK: Alles voor een vulkaanselfie

Beeld: Hawaiian Volcano Observatory

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!