Veel dieren hebben net als de mens twee longen waarmee ze zuurstof inademen en koolstofdioxide uitademen. Maar soms dwingen omgeving of leefstijl een andere manier van ademhalen af. In de serie Adem in, adem uit geven we zes voorbeelden uit het dierenrijk. Deze keer: de fitzroyschildpad.

Er zijn wereldwijd ongeveer 340 soorten schildpadden. Een daarvan werd pas in 1973 ontdekt, in de Fitzroyrivier in het noordoosten van Australië. Dat het beestje, uit de familie van de langhalsschildpadden, zo lang onvindbaar was, zal te maken hebben gehad met het kleine verspreidingsgebied en het goed gecamoufleerde uiterlijk. Maar het heeft misschien ook te maken met het feit dat de fitzroyschildpad vrijwel continu onder water blijft.

Lees ook:

• Onderzoekers rusten babyschildpadjes uit met versnellingsmeter
• Plantenfossiel blijkt eigenlijk een fossiel van een babyschildpad te zijn

Ademen via de cloaca

Daarmee komen we bij zijn bijzondere ademhalingssysteem. Deze schildpad haalt namelijk met name adem door zijn kont, of beter gezegd: zijn cloaca. Dat is een multifunctionele lichaamsopening die het dier verder gebruikt voor de voortplanting, om eitjes af te zetten en om afvalstoffen te lozen.

Andere schildpadsoorten hebben al een vrij grote en rekbare cloaca, maar die van de fitzroyschildpad spant de kroon. De membranen die reguleren wat er de cloaca in en uit gaat, zijn sterk doorbloed en functioneren als een soort kieuwen. Ze nemen zuurstof op uit het water dat door de anus naar binnen wordt gezogen. Afvalstoffen verlaten de anus vervolgens weer langs de membranen.

Wilco Verberk van de Radboud Universiteit in Nijmegen, expert in waterecosystemen, vissen en ongewervelden: “Door zuurstof uit het water te halen, hoeft de fitzroyschildpad veel minder vaak naar boven, waar het gevaarlijk is. Schuilend onder stenen en waterplanten loopt hij geen risico om te worden meegesleurd door de stroming van de rivier en blijft hij onzichtbaar voor roofdieren.” Een levensreddend achterwerk dus.

Volgende week in Adem in, adem uit: gieren.

Tekst: Imco Lanting

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!