In een graftombe onder een 17e-eeuws ziekenhuis vonden onderzoekers gemummificeerde hersenen met resten van cocaïne.
In Zuid-Amerika gebruiken mensen al duizenden jaren de cocaplant, zowel medicinaal als recreatief. Hier in Europa werd de plant pas populair in de negentiende eeuw, toen chemici cocaïnehydrochloride (het bekende witte poeder) uit de plant wisten te halen. Tenminste, dat was de theorie. Maar die kan op de schop, want Italiaanse onderzoekers hebben nu cocaïne gevonden in gemummificeerde hersenen uit een 17e-eeuwse grafkelder, 200 jaar eerder dus.
Lees ook:
- 4500 jaar geleden overleefde een vrouw twee schedeloperaties
- Veel meer cocaïnenijlpaarden dan gedacht in Colombia
Grafkelder onder ziekenhuis
In het 17e-eeuwse Milaan was het ziekenhuis Ospedale Maggiore gespecialiseerd in het behandelen van arme mensen. Helaas kwam het in die tijd geregeld voor dat patiënten toch overleden, vaak was er geen geld voor een begrafenis en eindigden ze in een crypte onder het ziekenhuis.
Die grafkelder herbergt een schat aan informatie: de lichamen zijn namelijk goed bewaard gebleven en zelfs deels gemummificeerd, zachte weefsel zijn daardoor nog niet helemaal vergaan. Door deze te analyseren hopen wetenschappers meer te leren over de geneeskundige praktijken uit de zeventiende eeuw.
Cocaïnethee
Voor deze nieuwe studie keken ze naar gemummificeerde hersenen en troffen in twee daarvan cocaïnemoleculen aan. Ze vonden ook sporen van hygrine, een stof die alleen voorkomt in de bladeren van de cocaplant. Volgens de onderzoekers betekent dit dat de 17e-eeuwse personen de drug gebruikte in plant-vorm. Waarschijnlijk kauwden ze op de bladeren of trokken ze er thee van.
De onderzoekers konden niet zeggen hoe populair de cocabladeren in de zeventiende eeuw waren en ook niet of ze werden gebruikt als medicijn of ter recreatie. In de bewaard gebleven medicijnlijsten van het oude ziekenhuis konden ze in ieder geval niks terugvinden over de coca. Ook in de archieven van andere ziekenhuizen in Europa duikt cocaïne pas in negentiende eeuw op.
Honger?
Omdat deze twee personen in de crypte onder Ospedale Maggiore lagen, hadden ze waarschijnlijk weinig geld. De onderzoekers speculeren daarom dat ze misschien hongerig waren en de bladeren aten vanwege hun hongeronderdrukkende effect. Dat zou bovendien betekenen dat de plant goedkoop was, en waarschijnlijk dus wijdverspreid.
Wat de reden dan ook mag zijn, het is in ieder geval duidelijk dat cocaïne veel eerder zijn intrede deed in Europa dan gedacht.
