Jarenlang hebben wetenschappers hem over het hoofd gezien: de clitoris van mevrouw slang. Maar onlangs is het ze toch gelukt dit seksuele orgaan te ontdekken.

We weten allemaal dat een slang een gespleten tong heeft, maar dat is niet het enige gevorkte deel aan zijn lichaam. De mannetjes hebben namelijk ook zogenoemde hemipenis, een penis die uit twee delen bestaat. Met dit gevorkte geslachtsorgaan, dat aan de basis van hun staart ligt, kunnen de dieren zowel linksom als rechtsom contact maken met het vrouwtje.

De hemipenis wordt al tientallen jaren bestudeerd, maar hoe zit het met de studies naar de genitaliën van de vrouwtjes? Deze week hebben Australische onderzoekers een doorbraak in Proceedings of the Royal Society B gepubliceerd. Bioloog Megan Folwell en haar team hebben de clitoris van de dieren gevonden. En deze is eveneens gevorkt.

Lees ook:

• ‘Ik wil slangen uit het verdomhoekje halen’
• Slangen in Australië zoeken massaal toiletten op

Bescherming tegen weerhaken

Folwell ontdekte de clitoris toen ze een dode adder ontleedde. Het orgaan van deze slang vond ze aan de onderzijde van de staart, en had de vorm van een hart. Het bestond uit twee individuele clitorissen, hemiclitores. Verder zag Folwell dat het orgaan was opgemaakt uit weefsel dat waarschijnlijk opzwelt als het van bloed wordt voorzien, en uit zenuwbundels. Net als bij zoogdieren dus.

Dit laatste suggereert dat de clitoris van de slang een functie heeft, en niet slechts een rudimentair deel is. De onderzoekers suggereren in hun studie dat de stimulatie van de hemiclitores het vrouwtje tijdens de daad kan helpen om hun vagina te ontspannen. “Een hypothese die aannemelijk klinkt”, zegt Roel Wouters, een bioloog aan de Universiteit Leiden die is gespecialiseerd in slangen.

Wouters vervolgt: “De hemipenes (meervoud van hemipenis – red.) van slangenmannetjes zitten vol weerhaken, knotsen en stekels. Paren gaat er best ruig aan toe, en die weerhaken en stekels kunnen voor schade zorgen tijdens de daad. Ik kan me voorstellen dat de hemiclitores hier een nuttige functie vervult van bescherming. Vanzelfsprekend zou dit nog wel functioneel onderzocht moeten worden door bijvoorbeeld metingen te doen aan de clitoris wanneer deze gestimuleerd wordt.”

Wijze les

Samen met haar collega’s breidde Folwell het onderzoek uit naar andere soorten, waaronder de ruitpython. Waar de adder een duidelijk te determineren clitoris had, was dat voor andere slangen niet altijd het geval. Sommige geslachtsorganen waren namelijk minder dan een millimeter groot.

Zijn de hemiclitores vanwege hun kleine formaat al die jaren over het hoofd gezien? Niet alleen daarom. Sommige onderzoekers hebben het orgaan namelijk wel opgemerkt, maar aangezien voor geurklieren, of onontwikkelde versies van een penis. Er is vervolgens simpelweg niet genoeg onderzoek naar gedaan, stellen de biologen in hun paper. Het veld van de herpetologie (de wetenschap van reptielen en amfibieën) zou worden gedomineerd door mannelijke onderzoekers. De aandacht gaat dan ook meer uit naar het geslachtsdeel van de mannetjes.

Hier is Wouters het mee eens. “Ik vind het dan ook top dat er nu door een team van vrouwelijke auteurs is gepubliceerd dat er al die miljoenen jaren gewoon functionele vrouwelijke geslachtsorganen bestaan waar we kennelijk allemaal overheen gekeken hebben. Een les voor ons allemaal.”

Bronnen: The Royal Society P., The Guardian

Beeld: Benny Trapp

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!