Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Wetenschappers hebben kaakbeen geïdentificeerd als behorende tot een gigantische Ichthyosaurus-soort, die ruim 200 miljoen jaar geleden de oceanen onveilig maakte.
Het was mei 2020 toen de 11-jarige Ruby en haar vader Justin Reynolds tijdens een fossielenjacht op een meer dan 2 meter lang kaakbot stuitten op het strand in Somerset in het Verenigd Koninkrijk. Ze snapten meteen het belang van hun bijzondere vondst en namen contact op met paleontoloog Dean Lomax van de University of Manchester.
Lomax constateert nu samen met collega’s dat het hier om een geheel nieuwe soort Ichthyosaurus, een prehistorisch zeereptiel, gaat. De betreffende soort bleek ruim 25 meter lang te kunnen worden, tweemaal zo lang als een stadsbus. De bevindingen zijn te lezen in het wetenschappelijke tijdschrift PLoS ONE.
Lees ook:
- Dit monster maakte de zeeën in het dinotijdperk onveilig
- Oeroud ‘zacht fossiel’ onthult eigenschappen ichthyosauriër
- Prehistorische zeemonstergevecht vastgelegd in bot
Gigantische vis-hagedis
In 2016 werd slechts enkele kilometers verderop ook al een groot stuk kaakbeen gevonden, door paleontoloog Paul de la Salle van het Museum of Jurassic Marine Life. Lomax en zijn team konden toen nog niet goed vaststellen om welke Ichtyosaurus het ging.
Na de vondst van vader en dochter Reynolds troffen de onderzoekers nog meer stukken bot aan op het strand. Het laatste stuk dateert van eind 2022. De fragmenten behoorden allemaal tot één individu en zo was de puzzel compleet. Toen kon de identificatie echt beginnen.
De nieuwe reptielensoort kreeg de naam Ichthyotitan severnensis. Dat betekent ‘gigantische vis-hagedis van de Severn’. De Severn is de rivier die dicht bij de plek waar de botten zijn aangetroffen uitmondt in zee.
Massa-extinctie
De Ichthyosaurus had qua lichaamsvorm wel wat weg van een moderne dolfijn. De eerste soorten verschenen ten tonele tijdens het tijdperk Trias, zo’n 250 miljoen jaar geleden. Binnen enkele miljoenen jaren bereikten ze een lengte van meer dan 15 meter.
En nu blijkt dat de soort I. severnensis dus langer dan 25 meter kon worden. Helaas was deze soort niet lang ‘aan de macht’, want tijdens de beruchte Trias-Jura-massa-extinctie van 202 miljoen jaar terug stierf het geslacht van de Ichtyotitanen uit. Alleen de kleinere Ichtyosauriërs overleefden de ramp en hielden het tot ongeveer 90 miljoen jaar geleden uit.
Lomax en collega’s konden aan de botten zien dat het betreffende individu van I. severensis nog in de groei was. Die groei verliep ook anders dan tot nu toe bekend is van gewervelden. Mogelijk bezit de soort een vaardigheid die maakt dat ze de biologische limiet van grootte konden bereikten, zo schrijft het team in de publicatie.
Interessant tijdvak
“Lomax en collega’s beschrijven nieuw materiaal van een hele grote ichtyosauriër uit het Rhaetiën (zo’n 201 miljoen jaar geleden)”, vertelt Ichthyosaurus-onderzoeker Feiko Miedema van de Universiteit van Zürich. “Dat is een interessant tijdvak waarvan we nog niet veel weten. Deze grote ichtyo’s stierven toen uit en werden vervangen door de bekendere en kleinere dolfijn-achtige soorten.”
“Dat er grote ichtyosauriërs waren in het Rhaetiën wisten we al”, vervolgt hij. “Er zijn vergelijkbare vondsten gedaan in Frankrijk, Duitsland en Zwitserland. Maar zelden wordt er mee dan één bot gevonden, zoals hier.”
Soortaanduiding
De onderzoekers hebben ervoor gekozen om op basis van die gevonden kaakbotten een nieuwe soort te identificeren. Maar volgens Miedema is het de vraag of dit wel verstandig is. “Hoewel het bot inderdaad unieke kenmerken heeft, is er in mijn optiek nog te weinig materiaal voor een nieuwe soortaanduiding.”
Ook zet Miedema zijn vraagtekens bij de bepaling dat het gevonden exemplaar nog nog niet volgroeid zou zijn. “Dit wordt gedaan op basis van een pakket groeilijnen dat aanwezig is in veel reptielen en dinosauriërs maar dat nog niet is aangetoond in ichtyosauriërs. Dus zeker weten dat het hier een wat jonger individu betreft, doen we dus niet.”
Al met al is Miedema blij met de nieuwe publicatie. “Het is een nieuw puzzelstuk in het ontrafelen van de biologie van deze bijzondere dieren. Ik hoop dat we snel nieuw materiaal vinden.”
Mary Anning
De vondsten zijn binnenkort te aanschouwen in het Bristol Museum and Art Gallery. Lomax en zijn team hopen dat daar ooit ook nog een schedel en rest van het skelet kunnen bijkomen.
En de nu 15-jarige Ruby Reynolds – die meehielp in het onderzoek en wiens naam ook op de publicatie prijkt? Zij zou weleens een glansrijke carrière tegemoet kunnen gaan in de paleontologie. En zou daarmee in de voetsporen kunnen treden van paleontoloog Mary Anning, die in 1811 als jong meisje een van de eerste Ichthyosaurus-skeletten ontdekte.
Bronnen: PLoS ONE, University of Manchester via EurekAlert!
Beeld: Sergey Krasovskiy/CC-BY 4.0