Als er iemand het talent heeft om onverwachte ontdekkingen te doen, dan is het Hans Clevers wel. De hoogleraar moleculaire genetica van de Universiteit Utrecht wist als eerste ter wereld gezonde stukjes darm in het lab te kweken en ontketende zo een voorzichtige revolutie in het medische onderzoek. En de vondsten blijven maar komen.

Keurig. Zoals het hoort. Hans Clevers (63) lijkt op het eerste gezicht een typisch geslaagde wetenschapper: hij knutselt heel wat af in het lab, publiceert stapels onderzoek, en de wetenschapsprijzen die hij daarmee wint neemt hij in pak in ontvangst. Met zijn ontdekkingen over afweercellen, darmkanker en kweekorganen zou je bijna geloven dat hij doelgericht het ene briljante idee na het andere bedenkt en uitvoert.

Maar de werkelijkheid is ontzettend veel rommeliger, vertelt de hoogleraar moleculaire genetica als hij thuis het Skype-interview aftrapt. “We weten niet van tevoren wat we gaan tegenkomen. We zoeken juist bewust het toeval op.” Neem dé ontdekking die nog steeds centraal staat in Clevers’ carrière: het kweken van mini-organen in het laboratorium. Omdat die nu jaarlijks het nieuws halen, lijkt het misschien al bijna normale wetenschap. “Maar toen we begonnen, wilde niemand geloven dat het mogelijk was om überhaupt gezonde cellen te kweken”, herinnert Clevers zich.

In die tijd, vóór 2009, lukte het namelijk alleen maar om menselijke kankercellen in een petrischaaltje te laten woekeren. Als onkruid, eigenlijk. Dat is een probleem, want kankercellen staan voor medisch onderzoek te ver af van gezonde cellen, laat staan van mini-organen. Clevers had echter genoeg moed verzameld om een nieuwe kweekpoging te wagen, te beginnen met stamcellen uit darmweefsel.

Maar hij kon toen geen enkele collega op het Utrechtse Hubrecht Instituut overtuigen: het leek hun te veel doelloos geknoei. Te veel toeval. Onhaalbaar dus.

Dit is het begin van het interview met Hans Clevers te vinden in KIJK 9/2020. Deze editie ligt in de winkel vanaf 20 augustus tot en met 16 september.

Meer informatie:

• YouTube: iBiology: Hans Clevers (Hubrecht I., UU) 1: Discovery and Characterization of Adult Stem Cells in the Gut
• YouTube: iBiology: Hans Clevers (Hubrecht I., UU) 2: Generating Epithelial Organoids from Adult Tissue
• KIJK: ‘We kunnen mini-gifklieren van slangen kweken’
• KIJK: Gekweekte mensenlevers in ratten getransplanteerd

Tekst: Ronald Veldhuizen

Beeld: Heinz Troll/European Patent Office

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!