‘Heart in a box’ laat donorhart weer kloppen

Laurien Onderwater

06 mei 2021 11:30

heart in a box donorhart

De ‘heart in a box’ heeft zijn nut ook in Nederland bewezen: artsen hebben dankzij het apparaat voor het eerst harten van overleden donoren kunnen transplanteren.

In KIJK 11/2020 (‘Opgepepte organen’) legt Ian Alwayn, hoogleraar transplantatiechirurgie aan het Leids Universitair Medisch Centrum, uit dat de kwaliteit van organen van mensen die hersendood zijn het beste is – hoe cru dat ook klinkt. Om die reden was hartdonatie alleen mogelijk als de donor hersendood was verklaard.

Maar in 2020 overleden 150 hartdonoren (van de 250 in totaal) als gevolg van een hartstilstand, waardoor het orgaan niet mocht worden getransplanteerd. Donorharten zijn daardoor schaars. Volgens de Nederlandse Transplantatie Stichting overlijdt een op de zeven omdat er niet tijdig een donorhart beschikbaar is. Een zogenoemde heart in a box, waar wetenschappers van de UMC’s in Groningen, Utrecht en Rotterdam onderzoek naar doen, moet daar verandering in brengen.

Lees ook:

Heart in a box

Het apparaat, dat door Amerikaanse wetenschappers is ontwikkeld, warmt het hart op tot lichaamstemperatuur en pompt er zuurstof, bloed en een voedingsrijke vloeistof doorheen. Als gevolg daarvan gaat het orgaan vanzelf weer kloppen. De drie medische centra begonnen in 2018 met het testen van het apparaat op varkensharten. Daarna volgden proeven met mensenharten. Door de coronapandemie stond het onderzoek echter even stil, vertelde hart-longchirurg Michiel Erasmus van het UMCG in 2020 aan KIJK.

Nu, een paar maanden verder, hebben de artsen voor het eerst in Nederland harten van overleden personen kunnen ‘oplappen’ en transplanteren. De donoren waren overleden aan een hartstilstand. Ook in Engeland heeft het heart in a box al levens gered: zes kinderen tussen de 12 en 16 jaar ondergingen een harttransplantatie nadat het orgaan was opgeladen met het apparaat.

“Ik denk zeker dat dit een doorbraak betekent voor patiënten op de wachtlijst voor een harttransplantatie”, laat Ian Alwayn desgevraagd weten. “De snelle ontwikkelingen op het gebied van machineperfusies (waaronder het heart in a box, red.) heeft zijn weerslag op alle organen: lever, nier, long en nu ook het hart. Dit betekent dat meer organen beschikbaar komen voor transplantatie. In de toekomst zal het ongetwijfeld betekenen dat de organen op perfusie beter beoordeeld kunnen worden op kwaliteit en, wanneer ontoereikend, wellicht kunnen worden verbeterd. Mooie tijden!”

Met de medische techniek verwachten transplantatiechirurgen dat er jaarlijks veertig extra donorharten beschikbaar komen. Dat is een verdubbeling van het huidige aantal.

Lange wachtlijst

Er is een nijpend tekort aan donororganen. In 2019 stonden er 1271 mensen op de wachtlijst, een toename van 6 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Om hier verandering in te brengen, is op 1 juli 2020 de donorwet veranderd. Iedereen in Nederland boven de achttien jaar komt automatisch in het donorregister te staan. Dit moet tot meer registraties leiden.

Toch is het nog maar de vraag of meer donorregistraties tot meer bruikbare organen zullen leiden. Een derde van de donororganen, afhankelijk van het type, wordt nog altijd niet geschikt bevonden voor transplantatie. Als een patiënt bijvoorbeeld aan de gevolgen van uitgezaaide kanker is overleden, kunnen geen van zijn of haar organen beschikbaar komen voor transplantatie. Logisch dus dat er wordt gezocht naar nieuwe manieren om ongezonde organen te herstellen. In KIJK 11/2020 (nu slechts €2,50) lees je over verschillende medische technieken waarmee organen kunnen worden opgeknapt.

heart in a box
Dit diagram laat per orgaan zien hoeveel Nederlanders er in 2019 op wachtten. Uiteindelijk zijn er dat jaar 29 alvleesklieren, 38 harten, 190 levers, 105 longen en 951 nieren getransplanteerd. Een deel van de nieren is bij leven gedoneerd. © KIJK/NTS

Bronnen: NTS, KIJK 11/2020

Beeld: Niels Blekemolen

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!