Koel je netto af door te wapperen met een waaier? Of warm je juist op door de productie van warmte door de beweging van je arm?

Dat hangt helemaal af van de temperatuur en de luchtvochtigheid. Immers, hoe kouder de lucht is die we ons toewaaien, hoe groter het koelend effect. En hoe droger die lucht is, hoe meer koeling door verdamping. Om er iets zinnigs over te kunnen zeggen, moeten we gaan rekenen.

Lees ook: Helpen gordijnen om het huis koel te houden?

Wapperen met de waaier

Neem bijvoorbeeld een luchttemperatuur van 30 graden Celsius en een luchtvochtigheid van 50 procent. Stel dat we met de waaier ons hoofd willen koelen. Dat hoofd is natuurlijk behoorlijk bezweet, en de waaier zorgt voor meer verdamping. Stel dat dit 0,01 milliliter per seconde is; dat betekent 36 milliliter oftewel een borrelglaasje per uur, en klinkt redelijk. Als we het uitrekenen, blijkt het koelend effect daarvan zo’n 22 watt te zijn. Verder hebben we het koelende effect van de langsstromende lucht.

Dat blijkt ook nog zo’n 10 watt bij te dragen. Het totale koelende effect van de waaier komt daarmee op ruim 30 watt. Weegt dat op tegen de warmteproductie door de inspanning van je arm? Ook hiervan moeten we een schatting maken. Als we het vergelijken met het elektrische vermogen van een kleine ventilator, komen we op 2 à 3 watt. Maar waar een ventilator die op elektriciteit werkt vrijwel alle energie in mechanische energie omzet, werken onze spieren niet zo. Ze hebben een rendement van zo’n 20 procent. Dus om 2 à 3 watt mechanische arbeid te presteren, gebruiken de spieren ruwweg vijf keer zoveel energie. Rekening houdend met dit rendement komen we op 10 watt. Mooi! In dit voorbeeld helpt het waaieren dus wel degelijk.

Alleen: als het nog warmer wordt en de luchtvochtigheid verder omhooggaat, helpt de waaier minder. In het limietgeval dat de lucht 37 graden Celsius is en de luchtvochtigheid 100 procent, is het koelend effect helemaal nul. Conclusie: het is heel sneu, maar als we de waaier het hardst nodig hebben, is hij het minst effectief.

Deze vraag kon je vinden in KIJK 6/2019.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. 

Tekst: Jo Hermans

Beeld: iStock/Getty Images