Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Krijgen we een gebrekkig geheugen doordat we alles kunnen opzoeken op het internet? KIJK-columnist Ronald Veldhuizen zocht het uit.
Wat is de hoofdstad van Slowakije? Ik moet bekennen: laatst vroeg iemand het me, maar mijn brein kon de kast met oude basisschoolkennis even niet vinden. Dus pakte ik mijn smartphone erbij en ging ik googelen. (Voordat je dat zelf gaat doen: het antwoord is Bratislava.)
Ik beken: ik ben een notoir opzoeker. Juist dáár ligt de oorzaak van zo’n gebrekkig geheugen, hoor je dan al gauw. Het internet maakt ons dom. Nu we alles kunnen opzoeken, hoeven we niets meer te weten. De Amerikaan Nicholas Carr schreef er een wereldberoemd boek over. Toch is er nauwelijks bewijs voor het idee dat internet ons dom maakt. Je kunt nu natuurlijk even googelen naar hoe dat zit, maar ik wil het hier best voor je samenvatten.
Lees meer column van Ronald Veldhuizen:
- ‘Spring niet lukraak uit die comfortzone’
- ‘Ook de mythe over de megalodon is onsterfelijk’
- ‘De grootste bron van ellende zijn de machthebbers’
Lui
Ten eerste is de angst niet nieuw: de Griek Socrates dacht al dat het geheugen van de mens achteruit zou hollen zodra die kon gaan vertrouwen op kennis uit geschreven teksten. We zijn nu twee millennia verder, schrijft gedragsonderzoeker Lorenzo Cecutti in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Human Behaviour, en ons geheugen werkt nog prima voor zover dat te meten valt: we doen het niet slechter in IQ-tests, en in simpele memoryachtige experimenten presteren mensen die veel of weinig internet gebruiken even goed.
Wel kan het zijn dat het internet ons soms wat lui maakt, denken psychologen. Als je wéét dat je iets kunt opzoeken, hoef je het ook niet te onthouden. Dat effect is ook in experimenten gemeten: proefpersonen doen minder hun best om iets te onthouden als dat niet hoeft. Maar als het wel moet, scoren ze goed.
Topografieles en feitjes stampen
Nogal wiedes, zegt psycholoog Sam Gilbert van University College London. Eigenlijk vertonen we slim gedrag: we houden het liefst hersencapaciteit vrij voor momenten waarop we die écht nodig hebben. Gilbert noemt dat intention offload. Als er een waterleiding stuk is, gaan we niet zelf leren hoe je die repareert, maar bellen we een loodgieter. Zo houden we tijd over voor wat we zelf belangrijk vinden. Als je het mij vraagt, is de verdeling van kennis juist wat de mens als diersoort succesvol maakt. Je hoeft niet álles zelf te weten.
Algemene kennis lijkt me heus wel belangrijk, want zonder enig idee van hoe dingen in de wereld heten, weet je niet eens waar je het moet zoeken. Ik blijf dus voor topografieles en feitjes stampen op school. Maar dat het internet ons dom maakt? Nee. Integendeel: het herinnert ons aan wat we zijn vergeten en welke kennis we belangrijk vinden.
Deze column van Ronald Veldhuizen is ook te lezen in KIJK 5-2023.