Sommige schimmels kunnen, als ze hongerig zijn, vleeseters zijn. Nu zijn wetenschappers erachter gekomen hoe ze een worm pakken en opeten.

Als je brood maar lang genoeg laat liggen, groeit er vanzelf schimmel op. Maar wist je dat er ook veel schimmelsoorten zijn die maar wat graag een worm verorberen? Onderzoekers van het Academia Sinica in Taiwan hebben nu de moleculaire mechanismen hiervan ontdekt. Zij schijven over hun bevindingen in PLoS Biology.

Lees ook:

• Ondergronds schimmelnetwerk communiceert na regenval
• Kunnen schimmels de mensheid bedreigen?
• ‘Zombie-schimmel’ brouwt luguber afrodisiacum

Als een vampier

De schimmel Arthrobotrys oligospora eet net als de meeste andere schimmelsoorten vergane organische materie (zoals dode planten en dieren). Maar wanneer dat niet voorradig is, richt hij zich op wormen. Zodra hij er eentje opmerkt, zet hij vallen op en zuigt zijn slachtoffer vervolgens als een vampier leeg.

Hoe dat eruitziet, weten biologen al. Maar niet welke genen en eiwitten de schimmel gebruikt om zijn wormenmaal te nuttigen. Dat hoopten Hung-Che Lin en collega’s in dit nieuwe onderzoek te weten te komen.

Kleverige netten

De onderzoekers deden lab-experimenten met A. oligospora-schimmels op een voedingsarme bodem. Ze voegden Caenorhabditis elegans-wormen toe en volgden volgden vervolgens alle stappen van het eetfestijn. Tijdens elke fase werd gekeken naar welke genen geactiveerd werden en wat er zou gebeuren als ze die uitschakelden.

Eerst detecteerde de schimmel de aanwezigheid van de wormen. De onderzoekers zagen toen een flinke toename in de productie van ribosomen, de eiwitfabriekjes van de cel. Deze fabriekjes zijn nodig voor de daaropvolgende fase, namelijk de netvorming.

Deze netten bestaan uit een kleverig materiaal. De wormen blijven daarin vastzitten, zoals een vlieg in een spinnenweb. De onderzoekers identificeerden voor het eerst de eiwitfamilie die zorgt voor die kleverigheid: de trap enriched proteins (TEP). Toen zij de genen hiervoor blokkeerden kon de schimmel ineens geen vallen meer zetten en verhongerde hij.

Hyfe-invasie

Vervolgens de grote finale: het opeten van de maaltijd. Daarvoor is het nodig dat er een schimmeldraad, of hyfe, de worm doorboort, waarna de schimmel de inhoud naar binnen slobbert. Bij dit proces bleken de schimmel metalloproteases nodig te hebben. Dit zijn eiwitten die andere eiwitten afbreken. Ze bleken zowel essentieel voor de groei van een hyfe als voor de ‘hyfe-invasie’ zelf.

Best een knap staaltje van die schimmel. Maar er is volgens de onderzoekers nog meer te ontdekken over diens vleesetende gedrag. Hoe verteert hij bijvoorbeeld die worm zonder maag? En poept hij dan vervolgens de onverteerbare delen weer uit?

Bronnen: PLoS Biology, PLOS News via EurekAlert!

Beeld: Hung-Che Lin/CC-BY 4.0)

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!