Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Iedereen weet dat hard geluid gehoorschade veroorzaakt. Misschien weet je ook dat het iets te maken heeft met trilhaartjes in je oor. Maar hoe zit het precies?
Na een concert hoor je alles waarschijnlijk gedempt en misschien hoor je zelfs een piep. Na een nacht slapen is je gehoor weer normaal. Maar worden je oren te vaak blootgesteld aan hard geluid, dan kunnen die effecten permanent zijn. Dat werkt zo.
Lees ook:
Haarcellen in slakkenhuis
Eerst, hoe kunnen we überhaupt horen? Geluid is een hoorbaar verschil in luchtdruk. Gebieden van hoge en lage luchtdruk wisselen elkaar af: een geluidsgolf.
Geluidsgolven komen het oor binnen en gaan door een smalle doorgang, de gehoorgang, naar het trommelvlies. Het trommelvlies vangt die trillingen op en geeft ze door aan drie kleine botjes – hamer, aambeeld en stijgbeugel – in het middenoor. Die zorgen er op hun beurt voor dat het slakkenhuis beweegt.
Het slakkenhuis is een orgaan dat is gevuld met een vloeistof. Doordat het door geluidstrillingen beweegt, ontstaan er golven in die vloeistof. In het slakkenhuis zitten ook haarcellen, zenuwcellen met minuscule haarachtige uitsteeksels. Die haartjes bewegen mee met de golvende vloeistof. De haarcellen zetten die bewegingen om in elektrische signalen die via de gehoorzenuw naar de hersenen gaan.
Bij hard geluid buigen de haartjes van de cellen te ver waardoor ze voor een langere periode in gebogen toestand blijven. Na een herstelperiode staan de meeste weer recht. Maar als er te veel en te vaak haarcellen beschadigd raken, zullen er een paar afsterven. Door herhaalde blootstelling aan harde geluiden loopt dat aantal steeds verder op. En hoe minder haarcellen je hebt, hoe slechter je gehoor is.
In tegenstelling tot veel andere cellen in ons lichaam groeien haarcellen niet terug. Gehoorschade is dus permanent.
Wat veroorzaakt die piep?
Als veel haarcellen zijn afgestorven ontvangen je hersenen veel minder geluidsprikkels dan ze verwachten. Daarom ‘vragen’ ze de haarcellen – die nog wel werken – om het elektrische signaal te versterken. Als er geen geluid is om te versterken, resulteert dit in fantoomgeluiden of oorsuizen: tinnitus.
Wat is hard geluid?
Volgens de Amerikaanse RIVM, de CDC, kunnen geluiden vanaf 80 decibel schadelijk zijn, dat is bijvoorbeeld een grasmaaier of bladblazer. Gehoorschade is hierbij niet direct, maar ontstaat na een aantal uur. Hoe harder het geluid, hoe korter je er veilig naar kunt luisteren. Geluid vanaf 100 decibel, zoals een concert, kan je gehoor al binnen 5 minuten beschadigen. Nog hardere geluiden, zoals een geweerschot, kunnen je gehoor direct beschadigen.
VeiligheidNL waarschuwde deze week – met oog op de jaarwisseling – dat vuurwerk (direct) gehoorschade kan veroorzaken. Knallen zijn vaak luider dan 150 decibel. Hoewel het meeste vuurwerk pas hoog in de lucht ontploft, is het volgens het kenniscentrum toch verstandig om gehoorbescherming te gebruiken.
Openingsbeeld: Aditya Chinchure/Unsplash