Dit weekend barstte de vulkaan Marapi op Sumatra uit. Ook in IJsland is er een vulkaan al een tijdje onrustig. Hoeveel uitbarstingen zijn er eigenlijk per jaar?

Zondag barstte een van de actiefste vulkanen van Indonesië uit, Gunung Marapi. De vulkaan spuwde een aswolk van ruim 3 kilometer de lucht in. In IJsland rommelt er ok al een tijdje een vulkaan, die volgens experts op het puntje van uitbarsten staat. Hoeveel actieve vulkanen zijn er eigenlijk en hoe vaak barsten die uit?

Lees ook:

• Hoe voorspel je een vulkaanuitbarsting?
• Vulkaanuitbarsting bij Tonga produceerde heftigste bliksemstorm ooit

Hoeveel actieve vulkanen zijn er?

Dat hangt van de definitie van ‘actief’ af. De meeste wetenschappers bestempelen een vulkaan als actief als die ten minste één keer is uitgebarsten in het Holoceen, het huidige geologische tijdvak dat ongeveer 11.000 jaar geleden begon.

Duizenden jaren geleden werden natuurlijk lang niet alle uitbarstingen geregistreerd, zeker niet die van kleine afgelegen vulkanen. Het daadwerkelijke aantal is dus enigszins onzeker. De Amerikaanse geologische dienst (USGS) gaat uit van 1350 mogelijk actieve vulkanen. Van ongeveer 500 daarvan weten we zeker dat ze actief zijn omdat een uitbarsting is gezien en geregistreerd.

Op sommige plekken in de oceaan bewegen twee aardplaten uit elkaar, bijvoorbeeld bij de Mid-Atlantische Rug. Hierdoor stijgt magma omhoog en vormt nieuwe aardkorts. Dit is ook een vorm van vulkanisme, maar de USGS heeft die niet meegenomen in de schatting.

Hoe veel uitbarstingen zijn er per jaar?

Goed om te weten is dat uitbarstingen nogal variëren in tijdsduur. Sommige zijn binnen enkele uren al afgelopen, terwijl andere jaren blijven sputteren. De vulkaan Yasur in Vanuatu is bijvoorbeeld al honderden jaren aan het uitbarsten, ten minste sinds 1774 (maar waarschijnlijk veel langer). Ook zijn lang niet alle uitbarstingen even gewelddadig.

Sinds 1960 houdt het Amerikaans onderzoeksinstituut Smithosonian Institution het aantal uitbarstende vulkanen bij. Uit die gegevens blijkt dat er op elk willekeurig moment zo’n 40 tot 50 erupties zijn, waarvan de meeste al jaren duren. Per jaar beginnen 30 tot 40 vulkanen met vuurspuwen en stoppen er evenveel. Sinds 1960 varieert het totale aantal uitbarstingen per jaar tussen de 52 en 90.  

Als je kijkt naar de gegevens van het Smithosonian Institution lijkt het aantal uitbarstingen in de afgelopen 60 jaar te zijn toegenomen. Maar dat is niet het geval, legt het onderzoeksinstituut uit. De schijnbare toename weerspiegelt de verbetering van technologieën om uitbarstingen te rapporteren.

Bronnen: USGS, Smithsonian Institution

Beeld: Ása Steinarsdóttir/Unsplash

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!