Een nieuwe studie wijst erop dat niet Homo sapiens, maar klimaatverandering de oorzaak was van de ondergang van mensachtige Homo Floresiensis.

Homo floresiensis was een mensachtige die tot ongeveer 50.000 jaar geleden het Indonesische eiland Flores bewoonde. Het leek niet geheel toevallig dat de soort aan zijn einde kwam, vlak nadat de Homo sapiens in dat gebied arriveerde. Lang werd gedacht dat onze voorouders schuldig waren aan de verdwijning van de mensachtige, maar nieuw onderzoek wijst erop dat ze mogelijk toch een schoon geweten hadden.

Lees ook:

• Voetafdrukken onthullen vreedzaam samenleven van oeroude mensachtigen
• Moeder van de mensheid: wat heeft Lucy ons in vijftig jaar geleerd?
• Mensachtigen gingen strijd aan met reuzenhyena’s om kadavers

Hobbits

H. floresiensis wordt ook wel de ‘hobbit’-mensachtige genoemd vanwege hun kleine postuur. Ze hadden een gemiddelde lengte van slechts 1 meter en een herseninhoud vergelijkbaar met die van een chimpansee. Toch was de soort in staat om complex stenen gereedschap te maken en vuur te gebruiken.

Decennialang werd gedacht dat de moderne mens een rol speelde in het uitsterven van de soort. Naar dit idee zouden zij, groter, sterker, en gewapend met betere technologie Flores hebben bereikt en de ‘hobbits’ hebben verdrongen of zelfs uitgeroeid. Dat idee werd versterkt doordat de meest recente fossielen van H. floresiensis komen uit de tijd dat H. sapiens vermoedelijk op het eiland arriveerde.

Watertekort

Toch ontbrak hard bewijs voor die theorie. Een team van wetenschappers besloot daarom een andere invalshoek te nemen, en heeft gekeken naar de klimatologische omstandigheden in de periode dat H. floresiensis verdween. Ze analyseerden mineralen in de grond van de Liang Bua-grot op Flores, een plek waar fossielen van de kleine mensachtige zijn gevonden. Door de chemische samenstelling van de bodem te bestuderen, konden ze reconstructies maken van historische neerslagpatronen op het eiland.

Uit de resultaten bleek dat er sinds 76.000 jaar geleden steeds minder regen viel op Flores, met een dieptepunt rond de tijd dat H. floresiensis verdween. Volgens de onderzoekers leidde dit tot een droger klimaat waarin de bewoners van het eiland minder voedsel en drinkwater tot hun beschikking hadden.

De droogte had niet alleen directe gevolgen voor de mensachtigen, maar ook voor andere dieren, zoals de dwergstegodont. Deze inmiddels uitgestorven kleine olifant was een belangrijke voedselbron voor H. floresiensis, maar de populatie op Flores wist geen stand te houden. De onderzoekers schetsen twee mogelijke scenario’s: de olifanten bleven in het gebied rond Liang Bua, waar ze te maken kregen met watertekorten en intensievere jacht, of migreerden naar nattere regio’s. In het laatste geval zou H. floresiensis gedwongen zijn de olifant te volgen naar onbekende gebieden, waar nieuwe gevaren ze mogelijk fataal zijn geworden.

Kwetsbaar

Hoewel de bevindingen bewijs leveren voor het klimaat als dader, is er nog veel onzeker. Interactie tussen H. floresiensis en H. sapiens kan niet uitgesloten worden, evenmin of onze voorouders een rol hebben gespeeld in het verdwijnen van de soort. Ook blijft het mogelijk dat meerdere factoren, zoals ziekte, competitie of een combinatie van ecologische en sociale druk hebben bijgedragen aan de ondergang.

De onderzoekers hopen dat hun studie deuren opent voor verder onderzoek naar de rol van klimaatverandering in het uitsterven van mensachtigen en andere diersoorten. Daarnaast laat het verhaal van H. floresiensis volgens hen zien hoe kwetsbaar mensachtigen kunnen zijn in een veranderende wereld.

Bronnen: Earth Arxiv, IFLScience, The Smithsonian Institution

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!