Hond speurt warmte op met neus

Annelies Bes

02 maart 2020 16:05

Onderzoekers hebben ontdekt dat een hond zijn speurneus naast het onderscheiden van geurtjes ook kan inzetten als warmtedetector.

De koude, vochtige neus van de hond is een bijzonder instrument. Bepakt met zo’n 300 miljoen reuksensoren in zijn neus is de trouwe viervoeter een ware pro in het onderscheiden van geurtjes. Maar het beest zou volgens nieuw onderzoek ook warmte met zijn neus kunnen detecteren. Net als bij andere dieren, zoals de groefkopadder en de vampiervleermuis, zou dit belangrijk kunnen zijn om een prooi te spotten op afstand.

Om te onderzoeken of de haarloze neuspunt van honden – rhinarium genoemd – inderdaad in staat is om warmte te detecteren, bedachten onderzoekers van de Lund University en de Eötvös Loránd University in Hongarije een reeks experimenten. Het team publiceerde onlangs hun bevindingen in Scientific Reports.

Lees ook:

Hersenactiviteit

Voor de eerste proef trainde het team drie volwassen honden om een verwarmd paneel op te sporen. Dit paneel zat vastgeplakt op een houten deurtje waarachter een lekkernij verborgen lag. Het voorwerp was zo’n 11 tot 13 graden warmer dan het controlepaneel op kamertemperatuur, bedoeld om de lichaamstemperatuur van een beest na te bootsen. Door beide panelen volledig te beplakken met zwart isolatietape, konden zowel de honden als onderzoekers op het oog geen onderscheid maken tussen de voorwerpen.

Na de trainingsperiode liet het team de honden, op een afstand van 1,6 meter, het juiste paneel kiezen. In maar liefst 75 procent van de gevallen koos de hond de correcte kant.

In het vervolgexperiment maakten de onderzoekers in Hongarije MRI-scans van hersenen van dertien verschillende honden terwijl ze een verwarmd en neutraal paneel voorgeschoteld kregen. Wanneer een hond te maken kreeg met een verwarmd paneel lichtte een specifiek deel van de linker hersenhelft op, terwijl deze hersenactiviteit bij neutrale objecten uitbleef. De activiteit werd gevonden in de linker somatosensibele schors, een deel dat sterk betrokken is bij het verwerken van inkomende signalen vanuit de neus.

De onderzoeksopstelling gezien vanuit oogpunt de hond (links) en onderzoeker (rechts). Op de warmtecamera op de voorgrond (links) is te zien dat het rechter paneel (felgekleurde cirkel) warmer is dat de linker.
De onderzoeksopstelling gezien vanuit oogpunt de hond (links) en onderzoeker (rechts). Op de warmtecamera op de voorgrond (links) is te zien hoe het rechter paneel (felgekleurde cirkel) warmer is dat het linker paneel

Thermoreceptoren

De experimenten wijzen erop dat honden gemakkelijk een klein warmteverschil kunnen waarnemen op afstand. Volgens de onderzoekers kan het dier deze thermoradiatie oppikken met speciale thermoreceptoren in het rhinarium. Ook wij, mensen, kunnen warmteradiatie waarnemen met onze huid via thermoreceptoren, maar “het verschil is dat de thermische radiatie in deze proef van heel lage intensiteit is, veel lager dan radiatie van bijvoorbeeld de zon, die wij kunnen voelen.” Dit betekent dat het dier “enorm gevoelige receptoren moet hebben om dit waar te nemen”, vertelt een van de onderzoekers, Anna Bálint, aan Gizmodo.

Of de warmtedetectie de honden ook echt kan helpen bij het opsporen van hun prooi op een afstand, is niet getest. Daarnaast is een afstand van 1,6 meter ook wel erg klein. Ook het mechanisme achter de warmtewaarneming is verder niet onderzocht. Om het reukinstrument beter te begrijpen, is  vervolgonderzoek dus nog hard nodig.

In bijzijn van een verwarmd paneel wordt op de linker somatosensibele schors verhoogde hersenactiviteit gemeten
In bijzijn van een verwarmd paneel wordt op de linker somatosensibele schors in het hondenbrein verhoogde hersenactiviteit gemeten

Bronnen: Science Reports, Gizmodo, Popular Mechanics

Beeld: Science Reports