Als je met het ene flesje bier tegen het andere tikt, gaat het onderste flesje fors schuimen. Maar wat gebeurt er dan precies? Hoe kan zo’n kleine tik voor zo’n heftige reactie zorgen?

Nog even en dan luiden we het weekend weer in, het liefst met een lekker biertje. Hoofdredacteur André en redacteur Laurien laten alvast zien hoe je het beste niet kunt proosten:

Waardoor wordt dit schuimeffect veroorzaakt? Emeritus hoogleraar natuurkunde Jo Hermans geeft antwoord.

Lees ook: Kun je van alcoholvrij bier een kater krijgen?

Schuimend bier

Het effect van dat bierschuim dat in een mum van tijd uit het flesje stroomt, is inderdaad verbluffend. Hoe dat precies zit, is uitgezocht door Javier Rodríguez-Rodríguez en zijn medewerkers van de Carlos III-universiteit in Madrid. Ze gebruikten een kleine onderwatermicrofoon en een hogesnelheidscamera om precies te kunnen volgen wat er gebeurt. En wat blijkt? Een tik op de bovenkant van het flesje veroorzaakt een plaatselijke verdichting in het glas die zich snel voortplant. Zo ontstaat een compressiegolf door het glas naar de bodem, die op zijn beurt compressie- en expansiegolven door het bier genereert.

Die golven gaan een paar keer op en neer tussen bodem en bieroppervlak, voordat ze uitdoven. En nu komt de essentiële stap: door die trein van compressie- en expansiegolven ontstaan gasbelletjes (een verschijnsel dat cavitatie heet en dat bijvoorbeeld ook optreedt bij scheepsschroeven), die vervolgens fragmenteren en daarbij een groot aantal dochter-belletjes produceren. Die belletjes gaan dan groeien door opname van CO2 uit de vloeistof. Dat gebeurt bovendien heel snel, doordat deze belletjes naar verhouding een groot buitenoppervlak hebben.

De veelheid van belletjes vormt een mooie dot schuim die in een rap tempo naar het oppervlak stijgt. Zo kan het grootste deel van het bier in schuim overgaan en over de rand stromen. Het gevolg is een knoeiboel op de vloer. Tenzij de veroorzaker van deze grap heel goed is in bierschuimslurpen, uiteraard.

Uitleg: Jo Hermans

Beeld: Lysette Dammers/Laurien Onderwater

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!