De Amerikaanse ribkwal is niet echt een modelouder. Als het drillerige dier het zwaar krijgt, blijkt het namelijk zijn eigen kinderen op te peuzelen.

Je zou ze niet casten als de slechterik, maar de Amerikaanse ribkwal heeft genoeg eigenschappen die hem voor die rol juist heel geschikt maken. Zo was de invasieve soort tegen het einde van de jaren 1980 verantwoordelijk voor het instorten van vispopulaties in de Zwarte Zee. En, zo schrijven ecologen in vakblad Communications Biology, nu blijkt het onschuldig ogende dier er ook nog een handje van te hebben zijn eigen kroos op te vreten.

Lees ook: Reusachtige kwal duikt op

Indringer

Zoals de naam al suggereert, komt de Amerikaanse ribkwal (Mnemiopsis leidyi) van nature voor in de wateren nabij de Amerikaanse oostkust. Maar dat is allang niet meer de enige plek waar het dier zich genesteld heeft. Zo komt de invasieve soort sinds 1982 ook voor in Europees gebied. Sterker nog, met periodes zitten de wateren er bomvol mee. Zo vol, dat het andere aanwezige soorten zoals inheemse vissen wegdrukt.

Die massale groei is iets waar wetenschappers zich lang over hebben verwonderd. In plaats van voedingsstoffen in hun lichamen op te slaan om de winter mee door te komen, steken ze die energie in het produceren van gigantische hoeveelheden nakomelingen. Dat lijkt een slechte zet: zonder die reserves is het moeilijker de lange winters, wanneer er weinig voedsel is, door te komen.

12.000

Om de achterhalen hoe de Amerikaanse ribkwal ondanks dit ogenschijnlijk inefficiënte gedrag toch gedijt, namen de onderzoekers de soort tussen augustus en oktober 2008 onder de loep. Dit dezen ze in de Kieler Fjord in Duitsland. En jawel: begin september, vlak voor de winter, bereikte het aantal ribkwallen het hoogtepunt.

Een volwassen exemplaar kan in twee weken tot 12.000 eieren leggen. Toch nam de verhouding volwassenen ten opzichte van de juveniele ribkwallen, snel toe. Vreemd, want in deze periode is er juist minder eten voor de volwassen, en meer voor de pasgeboren diertjes.

Kant-en-klare voedselpakketjes

Een laatste observatie, de vondst van juvenielen in de maag van een volgroeide ribkwal (zie openingsbeeld), gaf de doorslag; de volwassen eten hun jongen. Verdere experimenten, waarbij de onderzoekers ‘moeder en kind’ samen in een tank stopten, bevestigde de kannibalistische neigingen.

De jongen, als een soort kant-en-klare voedselpakketjes, zijn niet zo voedzaam als de gebruikelijke prooi van de Amerikaanse ribkwal, zo schrijven de onderzoekers. Toch zijn ze voldoende om moeilijke tijden – zoals de winter – mee door te komen. Het verklaart volgens de ecologen ook waarom de soort zo’n ster is in het koloniseren van nieuwe gebieden – eten hebben ze immers altijd bij zich.

Bronnen: Communications Biology, phys.org

Beeld: Jamileh Javidpour/University of Southern Denmark; Javidpour et al., 2020/Communications Biology