Knopen zijn altijd al van levensbelang geweest in de klimsport en de scheepvaart. Sinds enkele tientallen jaren houden ze ook wiskundigen in hun greep. Hun knopentheorie blijkt bovendien ook buiten de wiskunde verrassend nuttig.

Nietsvermoedend loopt Nick Flynn door het Fitzwilliam Museum in Cambridge. Hij gaat een trap op, maar realiseert zich bovenaan dat het de verkeerde is. Nick draait zich om en voor hij het weet tuimelt hij naar beneden, recht op drie vazen af. Drie eeuwenoude, even breekbare als kostbare Chinese vazen. Uiteindelijk komt Nick er zonder kleerscheuren vanaf, maar de vazen, samen ongeveer een half miljoen euro waard, zijn in duizend stukjes gebroken. De oorzaak: een losse schoenveter.

Misschien was deze ramp wel te voorkomen geweest. Misschien had Nick zijn veters zoals veel mensen gestrikt met een dubbel slippende oudewijvenknoop. Zoals die naam al doet vermoeden, is dat geen al te sterke knoop. Hij gaat veel vaker los dan bijvoorbeeld een dubbel slippende platte knoop. En zo zijn er duizenden manieren om twee touwtjes aan elkaar te knopen. Als je hoog in de bergen klimt of midden op zee in een storm belandt, is de juiste knoop van levensbelang. En in een museum kan het je een hoop geld en schaamte besparen.

Wiskundigen houden zich van oudsher niet met zulke praktische zaken bezig, maar sinds kort zijn ook zij met touwtjes in de weer. De afgelopen decennia hebben ze een hele theorie over knopen ontwikkeld. En verrassend genoeg kunnen ook deze wiskundige knopen in sommige situaties levensreddend zijn.

Dit is het begin van het artikel ‘Een warrig verhaal’ te vinden in KIJK 4/2021. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 maart tot en met 14 april.

Meer informatie:

• World Scientific: The History and Science of Knots
• Walter D. van Suijlekom: Knoop of onknoop (pdf)
• New Scientist: Doorbraak in 100 jaar oud wiskundeprobleem over knopen
• KIJK: Wiskundig model voorspelt sterkte van knopen

Tekst: Yannick Fritschy

Beeld: Pixabay

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!