Voor producten van echt leer zijn al snel duizenden liters water nodig. Is deze leercreërende bacterie de oplossing? 

Je kunt er niet omheen: voor alles dat we produceren hebben we de natuurlijke hulpbronnen op aarde nodig. Leer is daar geen uitzondering op. Volgens deze Spaanse studie kost één paar leren laarzen zo’n 50,2 vierkante meter aan landoppervlak en 25.000 liter water. Als je het afvalwater dat door het leerlooien ontstaat filtert, neemt dat af tot 14.500 liter, nog steeds een flinke aanslag op de natuur.

Daarom zoeken onderzoekers al jaren naar manieren om dit proces te verduurzamen. Een populaire techniek is om ‘leer’ te maken van bacteriële cellulose. Dat is precies wat onderzoekers van het Imperial College London (VK) hebben gedaan. Dat niet alleen: de bacteriën hebben het leer ook zelf ‘geverfd’. Hoe gaat dat in zijn werk?

Lees ook:

• Hoe zorgt onze afgedankte kleding voor problemen in Afrika en Azië?
• Vijf kledingmaterialen die slecht zijn voor de natuur

Leer van bacteriën 

De Britse onderzoekers maakten in hun onderzoek gebruik van bacteriën in het geslacht Komagataeibacter. Als je die op een koolstofrijke voedingsbodem laat groeien, maken ze lange ketens van glucose. Die ketens klonteren samen tot een dicht netwerk van onderling verbonden cellulosevezels. Dit netwerk beschermt de groeiende cellen als een soort biofilm. Het resultaat is een stevig product met een hoge treksterkte. 

De onderzoekers wisten het leeralternatief in 7 tot 14 dagen te laten groeien. Hun voedingsbodem bestond uit afvalgrondstoffen, waaronder rottend fruitsap, glycerol en molasse. Omdat het relatief eenvoudig is om bacteriële cellulose te maken, is het een aantrekkelijk alternatief voor de vervuilende kledingindustrie. 

Zwarte portemonnee 

Maar met alleen een lapje nepleer ben je er nog niet. Het moet ook nog een kleur krijgen. Volgens de onderzoekers is de industriële manier van kledingstukken verven ontzettend schadelijk voor de natuur, vanwege de hoeveelheid slechte chemicaliën die gebruikt worden. Dat is zeker het geval voor de populairste kleur: zwart. Met andere woorden: nepleer creëeren is een stap in de goede richting, maar het verfprobleem moet ook opgelost worden. 

Daarvoor lieten de onderzoekers zich inspireren door het natuurlijke kleuringsproces van haren en huid. Cellen produceren daar pigmenten die het haar ter plekke een kleur geven. Dat is heel wat duurzamer dan het industriële kleuringsproces. Via genetische aanpassingen lieten de onderzoekers de leermakende bacterie zwart pigment produceren. Het nepleer kreeg zo van binnenuit zijn kleur. 

De onderzoekers hebben met deze methode al een zwarte schoen (minus de zool, zie hieronder) en een zwarte portemonnee gemaakt. 

Toekomst

Het is de bedoeling om in de toekomst nog meer kleuren en zelfs patronen door bacteriën te laten groeien. Het grote voordeel van bacteriële cellulose, is dat er geen dier aan te pas hoeft te komen. Het stoot minder CO₂ uit en vraagt veel minder van de natuurlijke hulpbronnen, zoals water en landoppervlak. En omdat het leeralternatief geen plastic bevat, kan het ook veilig worden afgebroken. 

Bron: Nature Biotechnology

Beeld: Tom Ellis/Marcus Walker/Imperial College London

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!