Het ontdekken van het eigen ritme van de malariaparasiet, geeft onderzoekers hoop in de toekomst nieuwe manieren te vinden de infectieziekte te bestrijden.

Bij infectieziekte malaria groeien Plasmodium-parasieten in de rode bloedcellen van hun gastheer. Die cellen sterven hierdoor grotendeels af, wat gepaard gaat met koorts en andere nare symptomen. De koorts komt in golven: elke 24, 48 of 72 uur, afhankelijk van de Plasmodium-soort.

Men dacht dat dat kwam omdat de parasiet het 24-uursritme van de gastheer volgde. Maar twee aparte onderzoeken, beide gepubliceerd in vakblad Science, suggereren dat de malariaparasiet een eigen interne klok heeft. De onderzoekers hopen dat de ontdekking zal bijdragen aan nieuwe manieren om de ziekte, die jaarlijks zo’n 400.000 slachtoffers eist, te bestrijden.

Lees ook:

• Malariavaccin dichterbij dankzij grootschalige deletie-studie
• ‘Genoomatlas’ malariaparasiet biedt hoop voor nieuwe bestrijding

Biologische klok

Het 24-uursritme, ook wel het circadiaanritme genoemd, speelt een belangrijke rol in het leven van vrijwel elk organisme; van bacteriën tot planten en dieren. Een groot aantal biologische processen in bijvoorbeeld de mens, zoals het metabolisme, verlopen volgens dat ritme. Er is weinig bekend over die interne klok bij parasieten, die ook met het ritme van hun gastheer van doen hebben.   

In de eerste studie keken de onderzoekers naar muizen en de malariaparasiet die hen infecteert, Plasmodium chabaudi. Het team toonde aan dat het ritme van de parasiet ook in constante duister standhield, ongeacht het eetpatroon van hun gastheren. Ook in genetisch aangepaste muizen, die geen eigen interne klok meer hadden, bleef het ritme van de parasiet op gang. Met dat ritme fluctueerde de activiteit van 4000 van de 5000 Plasmodium-genen.

Ziektemaker

De resultaten van het andere onderzoek waren vergelijkbaar. Hier werd er gekeken naar de mens, en een van de dodelijkste variant van de malariaparasiet die ons infecteert, Plasmodium falciparum. In tegenstelling tot het onderzoek bij muizen, bestudeerde het team de malariaparasiet buiten het lichaam van de gastheer. Zelfs daarbuiten, zonder de interne klok van de gastheer om zich naar de vormen, zagen de onderzoekers de activiteit van Plasmodium-genen op ‘de maat’ fluctueren.

“Deze studies laten eens te meer zien dat malariaparasieten complexe organismen zijn met een gecompliceerde levenscyclus”, schrijft malaria-expert Bart Knols (Radboud Universiteit), niet betrokken bij de onderzoeken. “Beide studies tonen op elegante wijze aan dat de parasiet haar eigen klok heeft die niet gekoppeld is aan die van de gastheer.”

De hoop van de onderzoekers is dat ze in de toekomst het ritme van de parasiet kunnen gebruiken om de invasie van menselijke cellen een halt toe te roepen. Knols is voorzichtig. “Dat dit meteen openingen creëert voor het verbeteren van de malariabestrijding vind ik wat kort door de bocht. Maar wie weet leveren deze inzichten in de toekomst nieuwe wapens in de strijd tegen de ziekte”, besluit hij.

Bronnen: Science1, Science2, EurekAlert!, 2, 3

Beeld: Smith et al., 2020/Science

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!