‘Mens-aap-embryo’s in de maak’

Naomi Vreeburg

16 april 2021 09:00

embryo's

Chinese en Amerikaanse onderzoekers hebben menselijke stamcellen geïnjecteerd in de embryo’s van java-apen.

In-vitrofertilisatie (ivf) maakte vanaf de jaren tachtig niet alleen veel wensouders gelukkig, maar bood ook wetenschappers een kans: ze konden embryo’s nu in kweekbakjes onder de loep nemen om hun ontwikkeling te onderzoeken. In Nederland (en sommige andere landen) mag dat alleen met ‘rest-embryo’s’, bevruchte eicellen gedoneerd door koppels die ze niet meer nodig hebben.

Als onderzoeker mag je dus niet zomaar een eicel met een zaadcel bevruchten om de ontwikkeling van een menselijke embryo te volgen. Op zoek naar een alternatief dus. Chinese en Amerikaanse wetenschappers hebben hiertoe nu menselijke stamcellen in de embryo’s van java-apen (Macaca fascicularis) geïnjecteerd om ze vervolgens te bestuderen.

Lees ook:

Chimera’s

Zes dagen nadat ze 132 primatenembryo’s hadden ontwikkeld, voegden de onderzoekers aan elk daarvan 25 menselijke, pluripotente stamcellen toe. Deze cellen kunnen zich omvormen tot cellen van alle drie de kiemlagen van een embryo. Doordat ze waren gelabeld – en hierdoor oplichten onder een microscoop – konden de wetenschappers de ontwikkeling van de cellen volgen in de apenembryo’s.

Na tien dagen waren 103 van de 132 geïnjecteerde embryo’s (ook wel aangeduid met chimeren) nog in ontwikkeling, maar daarna daalde dit aantal gestaag. Na negentien dagen wisten slechts drie chimera’s zich in stand te houden. Controleproeven, met apenembryo’s die geen menselijke stamcellen bevatten, lieten ongeveer hetzelfde verloop zien. Al waren daar na negentien dagen wel enkele tientallen embryo’s nog in ontwikkeling.

Na één dag werden de menselijke stamcellen in alle embryo’s gevonden. Na negen dagen nog in de helft en na dertien dagen in een derde van de embryo’s, zo valt te lezen in de paper in het vakblad Cell.

Ethische kwestie

Verder onderzoek wees uit dat de zogenoemde signaling pathways in de chimeerembryo’s anders waren dan in de controle-embryo’s. Met signaling pathways worden chemische reacties bedoeld die een groep moleculen gebruikt om een cel te laten functioneren. De Chinezen en Amerikanen geven aan meer onderzoek naar deze chemische reacties te willen doen om het verschil tussen de controle- en chimeerembryo’s beter te begrijpen.

“Het onderzoek is interessant en leerzaam op zich,” laat ontwikkelingsbioloog Christine Mummery van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) weten, “maar het leunt tegen een zekere ethische grens aan met het toevoegen van pluripotente menselijke cellen in een apenembryo.” De proeven zijn echter gerechtvaardigd als een bijdrage aan Regeneratieve Geneeskunde, vervolgt ze. Deze wetenschapstak houdt zich ook bezig met het kweken van menselijke organen in dieren.

Uiteindelijk hopen de onderzoekers de chimera’s niet enkel te gebruiken voor het bestuderen van de menselijke ontwikkeling en de vorming van ziektes in de embryo’s, maar ook als een alternatief model voor het testen van medicijnen.

Bronnen: Cell, Cell Press via EurekAlert!

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!