Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De gegraveerde namen van koningen uit het oude Mesopotamië onthullen een vreemde afwijking in het aardmagneetveld in die tijd.
Het magnetische veld van de aarde is nooit hetzelfde. In de loop der geschiedenis wordt hij sterker en weer zwakker. Hij keert zelfs regelmatig volledig om: noord wordt dan zuid en omgekeerd. Deze fluctuaties in het aardmagneetveld zijn terug te zien in gesteenten. En naar nu blijkt ook in archeologische voorwerpen uit het oude Mesopotamië, dat een groot deel van het huidige Irak besloeg. Dat schrijft een onderzoeksteam van onder meer Wichita State University (VS) in Proceedings of the National Academy of Sciences.
Lees ook:
- Kabbelende golfjes op de aardkern
- Bijzonder: magnetische en ware noorden vallen samen
- Is de verplaatsing van het aardmagnetisch veld zorgelijk?
Magnetische korrels
Sommige rotsen bevatten korrels van ijzeroxide-mineralen. Deze korrels zijn magnetisch; ze richten zich tijdens hun vorming als mini-kompasjes tot het op dat moment heersende magnetische veld van de aarde. En de mate waarin ze magnetisch zijn, geeft aan hoe sterk het veld op dat moment was.
Ook gegraveerde kleistenen uit Mesopotamië bevatten deze ijzeroxide-korrels. Die korrels ontstonden door verhitting tijdens het graveerproces van elk van de namen, die werden aangebracht op het moment dat de betreffende koningen de troon bestegen.
Afwijking in magneetveld
Matthew Howland en collega’s besloten monsters te nemen van de inscripties op 32 van zulke kleistenen. Met een magnetometer konden ze vervolgens informatie vergaren over het magneetveld ten tijden van het opschrijven van de namen. Op die manier verkregen de onderzoekers een tijdslijn van de richting en sterkte van het aardmagneetveld ten tijden van de heerschappij van de Mesopotamische koningen.
Met behulp van die tijdslijn ontdekte het team dat er tussen 3050 en 2550 jaar geleden een vreemde afwijking in het aardmagneetveld was. Deze was namelijk abnormaal sterk. Er was al bewijs voor deze zogenoemde Levantine Iron age geomagnetic Anomaly uit China, Bulgarije en de Azoren, maar nog niet uit het zuidelijke deel van het Midden-Oosten. Hoe deze afwijking is ontstaan, is overigens niet bekend.
Verder vonden de onderzoekers een opvallend grote en snelle verandering in de intensiteit van het magneetveld gedurende de heerschappij van koning Nebukadnezar II, van 2605 tot 2562 jaar terug. De hypothese van het bestaan van korte scherpe pieken in de magneetveldsterkte is hiermee volgens hen bevestigd.
Archeomagnetisme
Door archeologische voorwerpen op deze manier te onderzoeken, kan dus de geschiedenis van het aardmagneetveld worden gereconstrueerd. Maar andersom kan ook. Zo kan ermee de ouderdom van artefacten worden vastgesteld. Dat is voor voorwerpen die geen organische materie bevatten nu nog lastig. Daarop kan namelijk geen koolstofdatering plaatsvinden.
In die gevallen kunnen wetenschappers dus kijken naar aanwezige ijzeroxide-korrels. De meetresultaten van het magnetisme daarvan kunnen worden gelegd naast wat we al weten van het aardmagneetveld in bepaalde periodes. Op die manier kan er toch een tijdvak worden gehangen aan de archeologische vondsten. Deze methode noemen de onderzoekers archeomagnetisme.
Bronnen: PNAS, University College London via EurekAlert!
Beeld: Slemani Museum