Onderzoekers hopen het specifieke microbioom van kunstwerken te gebruiken in de toekomst onder meer vervalsingen te spotten.

Het werk van 15^e -eeuwse ‘alleskunner’ Leonardo Da Vinci, heeft ons niet alleen veel geleerd over kunst ten tijde van de Italiaanse renaissance, maar ook over machinebouw, natuur- en scheikunde en anatomie. Daarbij schetsen oude werken, zoals die van Da Vinci, met de afgebeelde taferelen, een beeld van de tijd waarin de kunstenaars leefden.

Maar de stukken huizen méér waardevolle informatie, zo schrijft een team van curatoren en bioinformatici in vakblad Frontiers in Microbiology. Volgens hen kan ook de samenstelling van micro-organismen op en in de werken ons vertellen over het leven van toen.

Lees ook:

• Bacteriële kunst: een zonnebloem is er niks bij
• Duizenden nieuwe darmbacteriën ontdekt

Genetisch materiaal

Benieuwd naar wat de tekeningen, naast wat er met het blote oog op te zien is, nog meer aan informatie huizen, namen de onderzoekers zeven werken van de grootmeester onder de loep. Middels zogenaamde Nanopore-sequencing, een relatief nieuwe techniek om genetisch materiaal (DNA en RNA) mee te achterhalen, konden ze zien welke micro-organismen zich in de poriën van de tekeningen schuilhielden.

Bijzondere mengelmoes

Het team ontdekte een mengelmoes van bacteriën, schimmels en menselijk DNA. Bijzonder vinden de onderzoekers dat ze, in tegenstelling tot wat men dacht, veel meer bacteriën dan schimmels op de tekeningen aantroffen. Een flinke hap van deze bacteriën is typisch voor het menselijke microbioom zoals Staphylococcus en Streptococcus. Die zijn waarschijnlijk afkomstig van restaurateurs die de werken door de jaren hebben aangeraakt.

Ook vond het team bacteriën typisch voor het microbioom van insecten zoals Salmonella en Escherichia. Die komen waarschijnlijk van vliegjes die ooit op de tekeningen gezeten of in sommige gevallen gepoept hebben.

Naast het genetisch materiaal van de micro-organismen, spotten de onderzoekers ook menselijk DNA. Helaas is de kans heel klein dat dat van de grootmeester zelf afkomstig is, stellen de onderzoekers. Volgens hen is het waarschijnlijk dat het materiaal door de jaren heen door restaurateurs per ongeluk op de werken is achtergelaten.

‘Microbencatalogus’

Samen hebben de reis die de tekeningen hebben afgelegd, en de organismen die ze op hun weg tegenkwamen, een stempel op de werken achtergelaten. Elke tekening bleek uniek in deze ‘onzichtbare microbenhandtekening’. Dusdanig, zo schrijven de onderzoekers, dat ze later puur aan de hand van de aanwezige micro-organismen geïdentificeerd zouden kunnen worden.

Daar ligt de waarde van het onderzoek. Volgens het team zouden we dergelijke werken zo in een soort microbencatalogus kunnen opnemen. Daarmee zouden we in de toekomst niet alleen vervalsingen kunnen spotten, maar ook hun geschiedenis nog verder kunnen blootleggen.

Bronnen: Frontiers in Microbiology, EurekAlert!, Live Science

Beeld: Pinar et al., 2020/Frontiers in Microbiology

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!