De Afrikaanse Matabele-mier brengt gewonde soortgenoten terug naar hun nest én verzorgt de wonden.
De Matabele-mier – vernoemd naar de Afrikaanse krijgersstam Matabele – is met een lengte van 2 centimeter een van de grootste in zijn soort. Maar deze dieren jagen op termieten die nóg groter zijn dan zijzelf (zie de afbeelding hierboven). Tijdens de strijd met hun prooi verliezen ze regelmatig een pootje.
Uiteraard moeten deze gewonde mieren worden verzorgd, anders leggen ze het loodje. En dat gebeurt ook. De Matabele-mier sleept zijn gehavende soortgenoot terug naar het nest en geneest zijn wonden met speeksel.
Intens likken
Na een gevecht met termieten neemt een deel van de mieren hun maaltje mee naar het nest. Het andere deel gaat op zoek naar gewonden. Ongeveer een jaar geleden lieten de onderzoekers al zien dat de Matabele-mier soortgenoten van het slagveld haalt en naar ‘huis’ brengt om tot rust te komen.
Alleen de mieren die ‘nog te redden’ zijn, worden meegenomen. Wanneer een gewonde mier genoeg pootjes heeft om weer rechtop te staan, kan hij feromonen uitscheiden om soortgenoten te ‘roepen’. Gewonden die niet genoeg pootjes hebben, blijven spartelen en scheiden geen feromonen uit. Worden ze toch bij toeval gevonden, kunnen ze alsnog niet worden ‘gered’, omdat ze zo spartelen.
Onlangs hebben dezelfde wetenschappers zes mierenkolonies meegenomen naar hun lab en onderzocht wat de insecten doen wanneer ze terugkomen bij hun nest. Het blijkt nu dat de ‘verplegers’ intens beginnen te likken aan de wonden:
“Het verzorgen van de wond doet een mier waarschijnlijk met behulp van zijn kaken en palpen”, legt entomoloog Tim Möhlmann (Universiteit van Wageningen) uit. De afbeelding hieronder laat zien waar de palpen zich bevinden. “De palpen worden gebruikt als tastzintuig. Hiermee kunnen ze voedsel ruiken en proeven. Waarschijnlijk kunnen ze deze ook gebruiken om de wond te lokaliseren”, zegt Möhlmann.
(Shattuck (2012(a)); Creative Commons Attribution-Share Alike)
Overleven
De onderzoekers weten niet of de insecten de wond alleen schoonlikken of dat er mogelijk een antibioticum in hun speeksel zit dat infecties tegengaat. Wanneer de mieren werden behandeld, overleed slechts 10 procent. Bij de insecten die niet werden verzorgd, was dit 80 procent.
“Dit is opvallend”, zegt Möhlmann, “Het zou me dan ook niet verbazen als er naast het schoonmaken van de wond een substantie wordt uitgescheiden die de wond desinfecteert. Dat verschillende soorten mieren antibacteriële stoffen produceren, werd namelijk onlangs aangetoond.”
Dat de mieren elkaar zo goed verzorgen, is niet gek: elke dag vallen er wel twintig slachtoffers en er worden per dag maar tien tot veertien babymieren geboren. Als deze slachtoffers niet worden verzorgd, sterven de ijverige beestjes dus binnen de kortste keren uit. En dat is voor de mieren natuurlijk geen optie!
Bronnen: Royal Society, Phys, The Guardian
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!