Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Net als bij mensen ziet het gezicht van muizen er heel anders uit wanneer ze iets zoets of bitters proeven, of als ze bijvoorbeeld bang zijn.
Ze zijn erg populair: de filmpjes waarin een baby of dreumes voor het eerst aan een citroen sabbelt. Meteen trekt het kind een zuur gezicht. De gezichtsspieren worden aangetrokken, de mondhoeken gaan omlaag, het knijpt zijn ogen dicht en trekt zijn neus op.
De gezichtsuitdrukking die deze emotie weerspiegelt, is bij elk mens hetzelfde. Dat geldt onder meer ook voor plezier, walging en angst. Maar vergeleken bij ons lijken de gezichten van andere dieren expressieloos. Behalve bij onze huisdieren; die kennen we wel emoties toe. En dat is onterecht, vinden onderzoekers van het Max-Planck-Gesellschaft – een onafhankelijke organisatie voor wetenschappelijk onderzoek. Ze namen een aantal muizen onder de loep en koppelden vijf emotionele toestanden aan gezichtsuitdrukkingen van de knaagdieren.
Lees ook:
Uitdrukkingen
In vakblad Science is te lezen hoe een machine learning-algoritme gezichtsuitdrukkingen van muizen bestudeerde als ze aan verschillende prikkels werden blootgesteld. Zo kregen ze suikerwater (zoet), kinine (bitter) en zoutwater voorgeschoteld. Ook dienden de onderzoekers een pijnlijke schok aan de staart toe en lieten ze de knaagdieren angstige en prettige situaties ervaren.
Naast de veranderingen in hun emotionele toestand te analyseren, categoriseerde het algoritme ze ook. Het onderscheidde vijf verschillende emoties die konden worden gekoppeld aan gezichtsuitdrukkingen van muizen: plezier, walging, misselijkheid, pijn en angst.
De resultaten laten ook zien dat de gezichtsuitdrukking van een muis eigenlijk niet alleen een reactie op zijn omgeving is. Het weerspiegelt de emotionele waarde van de prikkel. Muizen die een suikeroplossing likten als ze dorst hadden, vertoonden bijvoorbeeld een veel vreugdevollere gezichtsuitdrukking dan verzadigde muizen.
Hersengebieden
Vervolgens stelde het team vast welke neuronen in de hersenen correleerden met de specifieke gezichtsuitdrukkingen van de muizen. Die bevindingen werden bevestigd toen de neurobiologen verschillende emotionele gezichtsuitdrukkingen opriepen door bepaalde hersengebieden te activeren.
Ieniemienie
Gedragsbioloog Hans Slabbekoorn van de Universiteit Leiden noemt het onderzoek indrukwekkend. “Het geeft heel gedetailleerd weer hoe binnen een individu een sterke relatie is tussen het aanbieden van een bepaalde stimulus en de spieractivatie van de kop. Ook laten ze zien dat de categorische perceptie, zoals gereflecteerd in de gezichtsuitdrukking, ook in de onderliggende neurobiologische activatie in de hersenen terug te vinden is.”
Toch komen de resultaten voor Slabbekoorn niet geheel als een verrassing. “Er zijn onderzoeken bekend waarin werd aangetoond dat pijn bijvoorbeeld af te lezen valt aan het muizengezicht. Dit heeft natuurlijk een mogelijke toepassing bij de welzijnmonitoring van proefdieren.”
Verder lijkt het Slabbekoorn interessant om uit te zoeken of de gezichtsuitdrukkingen bij muizen net als bij ons een rol spelen bij communicatie. “En of de expressie verandert in de aanwezigheid van een ander individu (publiekseffect). Een leuk onderzoek dus met mogelijkheden tot vervolg. Het geeft ook aan dat ze bij Sesamstraat hun tijd ver vooruit waren, omdat zij Ieniemienie al tientallen jaren een uitgesproken mimiek meegaven!”
Bronnen: Science, Max-Planck-Gesellschaft via EurekAlert!, AAAS via EurekAlert!
Beeld: 123RF/Laurien Onderwater