Gedetailleerde 3D-reconstructies van Tanystropheus-schedels tonen aan dat deze bizarre reptielen in het water leefden in plaats van op het land, verklaren onderzoekers.

Zo’n 242 miljoen jaar geleden, tijdens het Midden-Trias, leefde er een mysterieus reptiel met een absurde lange nek op onze aarde. Al jaren breken paleontologen het hoofd over Tanystropheus longobardicus; over de aard van het beestje bestond namelijk veel onduidelijkheid. Zo werd altijd aangenomen dat de (kleinere) jonge dieren voornamelijk op het land leefden, terwijl de (grotere) volwassen exemplaren waarschijnlijk liever rondwaarden in het water. Maar is dit wel zo?

Met behulp van de nieuwste röntgenfototechnieken reconstrueerden wetenschappers van de Universiteit van Zürich de schedel van Tanystropheus longobardicus, waardoor alle puzzelstukjes op hun plek vielen. Niet alleen losten ze het mysterie rond de levensstijl van het beest op, ook zagen ze dat het reptiel is geëvolueerd tot twee verschillende soorten.

Lees ook:

• Deze robotreptielen lijken levensecht
• Oervisfossiel schetst ontstaansverhaal hand
• ‘Rugbybal’ blijkt gigantisch ei

Neusgaten

Al in 1852 werd Tanystropheus voor het eerst beschreven. Toch lukte het nu pas dit vraagstuk op te lossen. Hiervoor maakte het team röntgenscans van verbrokkelde Tanystropheus-schedels, die ze vervolgens digitaal in elkaar puzzelden. Het resultaat is een 3D-visualitie die tot in detail de schedelvorm blootgeeft.

De neusgaten van het dier bevinden zich bovenop de snuit, zoals we ook zien bij een krokodil, en suggereren dat het maar al te graag in het water rondzwom. Daarnaast had het beest lange scherpe tanden die goed passen bij een piscivoor (lees: visetend) dieet. Wel vermoeden de onderzoekers dat het dier af en toe de kant op kroop, bijvoorbeeld om eieren te leggen.

“Omdat Tanystropheus-fossielen altijd in ‘natte’ milieus worden gevonden kon al afgeleid worden dat ze zich op zijn minst in de buurt van water moeten hebben opgehouden,” vertelt paleontoloog Dennis Voeten van de Uppsala University. De röntgenvisualisaties bevestigen dus wat tot voor kort slechts vermoedens waren.

Vredig samenleven

Verrassend genoeg bleek uit de analyse dat de kleine reptielen helemaal geen jonkies waren. Een groot aantal groeiringen langs de buitenrand van de botten in hun ledematen verklapten dat de ‘kleine tany’s’, net als de grotere varianten, volwassen waren. Deze structuren ontstaan namelijk als de groei van de botten sterk afneemt en het dier volgroeid is. Dit betekent dus dat we te maken hebben met twee verschillende soorten. Het grote exemplaar is daarom gedoopt tot Tanystropheus hydroides, terwijl de kleinere zijn originele soortnaam Tanystropheus longobardicus behoudt.

Het verschil in lichaamsgrootten en de vorm van de tanden suggereren bovendien dat de twee soorten niet op dezelfde prooien jaagden. De dieren hebben zich waarschijnlijk over de tijd op andere maaltjes gericht waardoor ze vredig in één gebied kunnen samenleven. “Dit is een goed voorbeeld van niche-differentiatie, waarbij naast elkaar levende ‘familieleden’ zich in verschillende voedselbronnen specialiseren en daardoor na verloop van tijd niet met elkaar concurreren,” legt Voeten uit. 

De nieuwe bevindingen helpen paleontologen de evolutie van Tanystropheus beter te begrijpen. Voeten: “Onderzoekers laten zien dat met moderne technieken zelfs reeds onderzochte fossielen toch nog een nieuw verhaal kunnen vertellen.”

Bronnen: Current Biology, Field Museum Public Relations via EurekAlert!, University of Zurich via EurekAlert!, Dennis Voeten

Beeld: Emma Finley-Jacob

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!