Niemand kiest écht willekeurig

Evelyne Tuijp

11 februari 2025 12:00

willekeurige nummers

Wanneer mensen willekeurige getallen moeten kiezen, heeft iedereen een unieke aanpak. En die is niet compleet random.

Mensen kunnen slecht willekeurige keuzes maken, maar het lijkt erop dat we er allemaal slecht in zijn op onze eigen manier. In een onderzoek van de Johns Hopkins-universiteit vroegen onderzoekers aan mensen om willekeurige getallen te kiezen. Een computer bleek te kunnen voorspellen welke ‘random’ keuzes individuele deelnemers maakten.

Lees ook:

Niet zo willekeurig

Dat mensen eigenlijk geen willekeurige beslissingen kunnen maken, was al bekend. Neem bijvoorbeeld eens een getal onder de tien in gedachten. Grote kans dat jij voor ‘7’ hebt gekozen. Dat is volgens onderzoek namelijk het cijfer dat mensen in meer dan een kwart van de gevallen kiest. Maar ook als je ander getal in gedachten had, is je keuze minder willekeurig dan je denkt, blijkt uit de nieuwe studie.

Eigen aanpak

Onderzoekers vroegen aan 143 mensen om 250 keer een willekeurig getal te kiezen, tussen één en negen. Daarna herhaalden ze het experiment, maar dan moesten de deelnemers één van negen vlakken selecteren, opgesteld in een raster van drie bij drie.

De wetenschappers gebruikten een computermodel om de data van het eerste óf tweede experiment te analyseren, en daar vervolgens voorspellingen mee te maken over de niet-geanalyseerde data. Dit deed het model door te kijken hoe vaak mensen hetzelfde getal kozen en de gemiddelde afstand tussen de cijfers – er zit bijvoorbeeld een grotere afstand tussen twee en acht dan tussen vier en vijf. Bij het experiment met de vlakken nam het ook het aantal richtingsveranderingen mee. Als een deelnemer bijvoorbeeld eerst een vlak rechts selecteert en daarna een vlak links, is dat een richtingsverandering.  

Na de analyse bleek het model inderdaad in staat om de ‘willekeurige’ keuzes van individuele deelnemers te voorspellen. Dat ging zeker niet foutloos, maar wel 10 procent beter dan als het simpelweg zou gokken.

Consistent

Toen de onderzoekers een jaar later 53 van de proefpersonen dezelfde taken lieten doen, kon het model nog steeds op hetzelfde niveau hun keuzes voorspellen. Dit laat volgens de wetenschappers zien dat mensen een unieke manier hebben om ‘willekeurig’ te zijn, en dat die niet snel verandert.

Bronnen: PsyArXiv, New Scientist

Beeld: pixabay/Alicja

KIJK 4-2025 cover

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 

Meest gelezen

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Bestel nu!