In Nieuw-Zeeland doen ze er alles aan om de rat uit te roeien, terwijl het dier steeds slimmer lijkt te worden. Wanneer komt er een einde aan deze oorlog?

De Nieuw-Zeelandse hoofdstad Wellington heeft een belangrijke missie: alle invasieve roofdieren – ratten in het bijzonder – uitroeien die inheemse vogels op het menu hebben staan. Het project lijkt succesvol. Zo is het schiereiland Miramar nu vrij van bruine ratten. Het volgende doel: ook de kleinere zwarte rat verdelgen. Hoe gaat de regering dat aanpakken? En welke anti-ratmethodes zijn er nog meer?

Lees ook:

• Ratten zijn slecht voor koraalriffen
• Invasieve ratten veranderen het gedrag van vissen
• New York komt met nieuw rattenplan

Ratrace

Miramar is een schiereiland van iets meer dan 21 km² en ligt ten zuidoosten van Wellington. Waar de rat op het vasteland geregeld een plaag is, heeft het dier op eilanden een veel grotere impact: daar ontwricht het ecosystemen, met uitsterfgolven als gevolg. Miramar mag dan een schiereiland zijn; ook daar heeft de rat voor heel wat problemen gezorgd. Zo doet het knaagdier zich tegoed aan eieren en zelfs kuikens van inheemse vogelsoorten.

“Ik heb aan weinig dingen een hekel, maar wel aan ratten. Ze zouden de hele boel hier overnemen als ze daar de kans voor kregen.”

Bioloog en tv-maker David Attenborough

Dankzij de inzet van veel vrijwilligers en professionele verdelgers is het Predator Free Wellington (PFW) gelukt om de bruine rat uit te roeien op Miramar. Ze plaatsten overal op het schiereiland lokdozen en gebruikten een antistollingsmiddel om de dieren te doden. Het spul verstoort de bloedstolling, ratten sterven na 4 tot 14 dagen door interne bloedingen.

Zwarte rat

De overheidsinstantie – onderdeel van het grotere Predator Free 2050 Ltd. – ziet nu al een toename in het aantal inheemse vogels. Maar de zwarte rat vertoeft nog altijd op het schiereiland. Doordat de soort kleiner en een veel betere klimmer is, leeft hij op hogere plekken zoals in bomen en op kliffen. Dat maakt hem veel moeilijker aan te pakken.

Om lokaas toch op lastige plekken te krijgen, bedacht het team van PFW zogenoemde boemerangstations. Dit zijn lokaasdoosjes die aan het uiteinde van een touw zijn vastgebonden en bijvoorbeeld van een klif of hoog in een boom worden gegooid. Om te controleren of er een zwarte rat is gevangen, halen rattenvangers gewoon het touw binnen.

Het uitroeien van ratten en andere invasieve roofdieren is geen sinecure. Maar Nieuw-Zeeland is vastberaden het te doen en Miramar is het bewijs dat de inspanningen hun vruchten afwerpen. De regering verwacht dat de immense taak in 2050 voltooid zal zijn.

Anti-ratmethodes die wel of niet goed werken

• De kat: Een studie uit 2017 toont aan dat boerderijkatten waardeloze rattenvangers zijn: in twee maanden tijd doodden ze slechts één op de 75 ratten.
• De klapval: Een klassieker. Slaat dicht zodra de rat lokaas probeert te eten. Hij is meteen dood. Moderne versies sturen zelfs een berichtje naar de rattenvanger.
• De vangkooi: Zodra een rat de kooi binnenloopt, klapt het deurtje dicht. Diervriendelijk, maar ook vaak ineffectief, omdat ratten voorzichtig van aard zijn.
• Strychnine: Al sinds 1640 een bekend soort rattengif. Bijzonder giftig en levensgevaarlijk, ook voor mensen. Erg bitter van smaak en daarom onaantrekkelijk voor ratten.
• Arsenicumoxide: Oudst bekende rattengif. Werd verkocht als wit poeder. Was ook populair onder moordenaars.
• Warfarine: Bestanddeel van Chinese kaneel dat een zoet aroma afgeeft. Remt in hoge doses de bloedstolling bij ratten en andere zoogdieren.
• Scillablokjes: Gifstof uit de zeeajuin, een plant die rond de Middellandse Zee groeit. In 1952 massaal ingezet door de gemeente Amsterdam.
• Gaten en kieren dichten: Een van de meest beproefde methodes om te voorkomen dat ratten ergens binnendringen. Bestrijders gebruiken speciale knaag-proof weringspasta.
• Fosfor: Was in de negentiende eeuw kortstondig populair als rattengif. Heel efficiënt, maar onpraktisch: fosfor wil nog weleens spontaan ontbranden.
• Antibiotica: Vaak een supplement voor warfarine. Het schakelt de darmbacteriën van de rat uit en versterkt daarmee de kans op bloedingen in het dier.
• Calciferolen: Verstenen als het ware de bloedvaten van de rat door extreme kalkaanslag. Iets vriendelijker voor andere dieren, omdat ratten extra gevoelig zijn.
• Geboortebeperking: Meerdere bedrijven experimenteren met ‘de pil’ voor ratten: wie erin slaagt om hun voortplanting stil te leggen, wint.

Bronnen: Predator Free NZ, BBC News, KIJK 4/2019

Beeld: Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!