Een nieuwe vogelachtige dinosaurus met merkwaardige poten geeft meer inzicht in de voorouders van moderne vogels.

Wetenschappers zijn het er al een tijdje over eens: vogels stammen af van de dinosaurussen. Maar hoe die overgang van dino naar vogel verliep, is nog een groot raadsel. Er zijn namelijk weinig fossielen bewaard gebleven uit de begintijd van de vogels. Chinese onderzoekers hebben er nu toch een gevonden. Ze beschrijven hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Lees ook:

• Onderzoekers ontdekken eerste echte snavel
• Eieren van titanosauriërs leggen overeenkomsten met vogels bloot
• Bijzonder: fossiel van dinosaurus op het nest

Fossielen schaarste

De vogelgeschiedenis begint in het Laat-Jura, ongeveer 150 miljoen jaar geleden. Toen waren er een aantal dinosaurussen die vogelachtige kenmerken ontwikkelden, ze liepen bijvoorbeeld op twee poten, hadden veren en waren de eigenaar van een snavel. Een aantal van deze dino’s is uiteindelijk geëvolueerd tot de moderne vogels.

Maar fossielen die de beginfase van deze overgang illustreren, zijn schaars. Waarschijnlijk doordat de milieuomstandigheden in het Jura ongunstig waren voor het fossilisatieproces en er toen gewoon nog weinig vogelachtige dino’s leefden.

Daarom is de ontdekking van de Chinese onderzoekers zo bijzonder. Zij vonden een afzetting uit het Jura in China waarin wel veel fossielen bewaard zijn gebleven, waaronder een vogelachtige dinosaurus die ze Fujianvenator prodigiosus hebben genoemd. Fujianvenator had ongeveer de grootte van een fazant en woog naar schatting 641 gram.

Vreemde vogel

Er vielen een aantal dingen op aan het skelet van de vleesetende dino. Zo waren zijn onderbenen tweemaal zo lang als zijn bovenbenen, een eigenschap die bij zijn verwanten nooit is aangetroffen (sommige moderne vogels hebben dat wel). Volgens de paleontologen wijzen die poten erop dat de dino een snelle renner was of dat hij waadde door ondiep water.

“Het is ook opvallend dat Fujianvenator een verbeend borstbeen had”, vertelt Dennis Voeten, paleontoloog bij het Natuurmuseum Fryslân, die niet bij het onderzoek betrokken is. “Moderne vogels hebben ook een prominent borstbeen en gebruiken die als aanhechting voor de vliegspieren, maar Fujianvenator kon helemaal niet vliegen.”

Misschien nog wel opmerkelijker: Archaeopteryx, een van de weinige andere vogelachtige dino’s uit het Jura waarvan fossielen zijn gevonden, had geen verbeend borstbeen, terwijl hij wél kon vliegen. Voeten: “Dit is een interessant aanknopingspunt voor vervolgonderzoek. En alhoewel meer inzicht hierin in eerste instantie slechts iets zegt over deze soort, kan het mogelijk ook licht schijnen op de ecologische context waarin vroege vogelachtige dino’s evolueerden.”

Lars van den Hoek Ostende, paleontoloog bij Naturalis en ook niet verbonden met het onderzoek, is enthousiast over de vondst. “Lange tijd ging de wetenschap ervan uit dat alle ‘vogels’ uit die tijd er ongeveer hetzelfde uitzagen. Maar dat is niet zo. Er zullen altijd dieren zijn die een niche zoeken, daarvoor bepaalde aanpassingen nodig hebben en er dus anders uitzien. De lange poten van Fujianvenator laten dat goed zien.”

Bronnen: Nature, Chinese Academy of Sciences Headquarters via EurekAlert!

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!