Een poster van het periodiek systeem der elementen die in een opslagruimte van de Universiteit van St. Andrews opdook, kan weleens de oudste ter wereld zijn.

Dat je bij een grote opruimbeurt soms erg mooie dingen tegenkomt, blijkt maar weer uit de ontdekking die men deed op de scheikunde-afdeling van de Universiteit van St. Andrews. Tijdens het uitzoeken van de wetenschappelijke ‘rommel’ in een opslagruimte werd namelijk een meer dan 130 jaar oude leskaart aangetroffen. De poster van het periodiek systeem der elementen zou weleens de oudste, nog intacte kaart van de elemententabel ter wereld kunnen zijn.

Lees ook: Speel met deze interactieve periodieke tabel

Rommelhok

Het was hoog tijd dat de opslagruimte van de Schotse universiteit eens goed uitgemest werd. Het rommelhok stond namelijk vol chemicaliën, instrumenten en allerlei ander laboratoriumgerei dat zich vanaf de opening van het gebouw in 1968 had opgestapeld.

Na een aantal maanden met opgerolde mouwen uitzoeken en opruimen, werd onder andere een collectie leskaarten gevonden. Daartussen zat een grote, duidelijk oude kaart van het periodiek systeem (zie foto hieronder). Vermoedend dat het een wel heel oud exemplaar betrof, schakelde de universiteit internationale experts in.

Deze lesposter van het periodiek systeem der elementen, dat ergens achterin een opslagruimte in de Universiteit van St. Andrews lag, blijkt maar liefst 134 jaar oud. © University of St. Andrews

‘Kassabon’

Dankzij de signaturen van de drukkers; ‘Verlag v. Lenoir & Foster, Wien’, werkzaam tussen 1875 en 1888, konden de experts de leeftijd al aardig terugbrengen. Op basis van de aanwezige elementen kon de kaart nog verder gedateerd worden – tot ergens tussen 1879 en 1886. Zowel gallium (Ga) en scandium (Sc), ontdekt in 1875 en 1879 stonden namelijk wél in de tabel, maar germanium (Ge), ontdekt in 1886, niet.

Maar het echte bewijs voor de leeftijd van de scheikundige poster kwam vanuit de financiële archieven van de universiteit. Daaruit bleek dat het een kaart uit 1885 betrof, gemaakt in Wenen, die in 1888 voor 3 Duitse mark door ene Thomas Purdie, een van de scheikundedocenten, was gekocht. Dit ‘bonnetje’ maakt de kaart van Mendelejevs beroemde elemententabel, met 134 jaar, de oudst bekende ter wereld.

Een replica van de lesposter siert nu een van de muren in de scheikunde-afdeling. En het origineel? Die ligt veilig opgeborgen binnen de Bijzondere Collecties van de universiteit.

Bron: University of St. Andrews via phys.org

Beeld: University of St. Andrews

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!