Je kunt beter niet zwemmen na een maaltijd en je haar groeit sneller in de zomer. Waar komen zomerse wijsheden als deze vandaan? En belangrijker nog: kloppen ze? KIJK zoekt het uit. In deze aflevering: urine verzacht een kwallenbeet.

Op een snikhete dag is niets lekkerder dan een verfrissende duik in de zee. Totdat je een venijnige pijn voelt: een kwallenbeet. Wat moet je in zo’n geval doen? Eroverheen plassen is een veelgehoord antwoord.

Deze kwallenremedie werd populair door de tv-serie Friends. In een aflevering uit 1997 werd een van de hoofdrolspelers, Monica, gestoken door een kwal. Gelukkig herinnerde vriend Joey zich een documentaire waarin werd geadviseerd om over een kwallenbeet heen te plassen. Merkwaardig genoeg hielp dat voor Monica; in het echt zal het de pijn waarschijnlijk alleen maar verergeren.

Netelcellen veilig wegspoelen met urine

In de tentakels van kwallen bevinden zich duizenden netelcellen met daarin miniharpoenen. Door een aanraking (of een chemische prikkel) kunnen de cellen openknappen, waardoor de harpoenen er pijlsnel uitschieten en je huid doorboren. In je lichaam geven ze vervolgens gif af en dat zorgt voor een brandend gevoel.

Na een steek kunnen er nog stukjes van de tentakels of losse netelcellen op je huid liggen die op ieder moment af kunnen gaan. Volgens de wijsheid uit Friends kun je die er met urine veilig afspoelen. Het idee daarachter is dat er in plas ammonia en ureum zit en die stoffen prikkelen de netelcellen niet.

Plas niet over een kwallenbeet

Toch kun je beter niet over de wond plassen, want urine is voor het grootste deel gewoon water – en dat activeert de harpoencellen wel. Tenzij Chandler – de uiteindelijke ‘plasser’ in de Friends-aflevering – al dagen niks gedronken had waardoor zijn ammonia- en ureumconcentraties extreem hoog waren, is het onwaarschijnlijk dat Monica’s toestand in het echt zou verbeteren door de plasbehandeling.

Wat je wel moet doen na een kwallenbeet

Wat je wel moet doen? Verwijder achtergebleven cellen en tentakels met zeewater. Ze zijn gewend aan dat zoute water, waardoor ze er niet op reageren door open te knappen. Gebruik geen drinkwater, want daardoor vuren de netelcellen – net als bij urine – hun harpoenen juist wel af. Verder kun je ook azijn gebruiken – mocht je dat spul toevallig in je strandtas hebben liggen. Azijn inactiveert de netelcellen van de meeste kwallensoorten en verlicht daarmee de pijn en maakt het ook mogelijk om de restanten veilig van je huid te halen.

Na het verwijderen van alle netelcellen kan een warm bad van 45 graden Celsius ook de pijn verzachten, waarschijnlijk doordat de hoge temperatuur de gifstoffen inactief maakt.

Bekijk hieronder het fragment uit Friends:

Volgende week in de serie ‘Zomerse wijsheden’: zwemmen? Pas dertig minuten na je maaltijd!

Beeld: Jake Davies/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!