In het wetenschappelijke en medische onderzoek zijn proefdieren onmisbaar. Of toch niet? Alternatieven en initiatieven om met minder dieren te werken, winnen steeds meer terrein. En niet alleen uit dierenliefde.

In 2018 vonden in Nederland 448.399 dierproeven plaats, volgens cijfers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Een groot deel van die experimenten draait om het begrijpen van menselijke ziektes en het testen van nieuwe medicijnen. Zielig voor de dieren? Misschien, maar het is een offer voor het grotere goed, was altijd het tegenargument. Zonder dierproeven geen vooruitgang in de geneeskunde.

Maar gaat die vlieger nog wel op? Er komt steeds meer bewijs dat een rat of muis helemaal niet zo goed voorspelt wat een stof doet in het menselijk lichaam. Van de medicijnen die in dierproeven veelbelovend lijken, faalt 86 tot 90 procent in vervolgonderzoek bij mensen, concludeerde de Britse Alliance for Human Relevant Science dit jaar. Soms doet het medicijn niet wat het moet doen, andere keren blijkt het toch niet veilig genoeg. De ziekte van Alzheimer is berucht om zijn succesverhalen in het dierenlab, waarna de ‘behandeling’ keer op keer volledig doodslaat bij patiënten. Een rat of een muis is nou eenmaal geen mens. En dan lijkt het er ook nog op dat onderzoekers bij hun tests meer knaagdieren gebruiken dan nodig is.

Steeds sterker klinkt daarom wereldwijd de roep in politiek en wetenschap om werk te maken van de ‘drie V’s’: verfijnen, verminderen en vervangen van dierproeven. Is het niet om dierenlevens te redden, dan wel om beter onderzoek te doen voor de mens. Nederland moet in 2025 wereldleider zijn in proefdiervrije innovaties, zei de toenmalige staatssecretaris van Economische Zaken Martijn van Dam in 2016. Gaat de labrat binnenkort met pensioen?

Dit is het begin van het artikel ‘Goed nieuws voor de labrat’ te vinden in KIJK 12/2020. Deze editie ligt in de winkel vanaf 19 november tot en met 15 december.

Meer informatie:

• NRC: Onderzoek proefdieren leidt vaak niet tot een artikel
• Trouw: Door vaccinonderzoek dreigt er een apentekort
• Proefdiervrij: De meest gebruikte proefdieren in Nederland
• Rijksoverheid: Waarom dierproeven nog nodig zijn
• KIJK: Maakt ‘body-on-a-chip’ proefdieren overbodig?

Tekst: Anouk Broersma

Beeld: GEORGE GEORGIOU/PANOS PICTURES/HH/ANP

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!