Wellicht dat het verband tussen de rat en het koraal niet meteen duidelijk is, maar volgens wetenschappers verstoren de knaagdieren hele ecosystemen.
Het is je vast eens overkomen: een vogel vliegt laag over, je realiseert je opeens wat dat betekent, maar het is al te laat en je voelt natte drab over je hoofd glijden. En ook al zou volgens sommigen vogelpoep op je hoofd geluk brengen, het is vooral ontzettend smerig.
Toch vervult vogelpoep – of guano – wel een heel belangrijke rol, met name op eilanden. Vogeluitwerpselen zitten namelijk vol met stikstof en zoals je wellicht weet, is stikstof goed voor planten. Maar niet alleen de planten óp het eiland worden gevoed door de poep, ook koraalriffen eromheen. Het is daarom belangrijk dat eilanden goed bezocht worden door zeevogels en dat schijnt niet overal zo te zijn. De reden? Ratten.
Lees ook: Koraalrif in zeer goede staat ontdekt
Veelvraten
Ratten zijn veelvraten. Niet alleen eten ze graag graan, zaden, planten en slakken, ook doen ze zich tegoed aan vogeleieren en zelfs kuikens. En dat is niet goed voor de inheemse (zee)vogelpopulatie van eilanden. Gevolg: vogels gaan de betreffende eilanden mijden, minder vogels betekent minder poep, en als gevolg bevat de bodem minder voedingsstoffen.
Kortom, ratten verstoren een geheel ecosysteem dat afhankelijk is van de uitwerpselen van zeevogels die de begroeiing op en de riffen rondom het eiland bevruchten. Daarom pleiten wetenschappers nu voor het uitroeien van invasieve ratten – die op de eilanden terecht zijn gekomen door schepen – om deze kwetsbare mariene plekken te beschermen.
Stikstof
De wetenschappers – die hun bevindingen publiceerden in Nature – onderzochten en vergeleken zes ‘ratvrije’ eilanden met zes eilanden waarop wel veel knaagdieren leven in de Chagosarchipel in de Indische Oceaan.
Om de impact van ratten op de ecosystemen te bepalen, keken ecoloog Nick Graham van de Lancaster-universiteit en zijn collega’s naar een specifiek type stikstof. Doordat de zeevogels die deze eilanden bevolken met name kleine vissen zoals sardines eten, bevat hun poep een zware isotoop van het scheikundige element. Poep van vogels die zich op land voeden met bijvoorbeeld granen bevatten een veel lichtere isotoop.
Vervolgens bepaalden ze welk type en hoeveel stikstof in bodemmonsters van de verschillende eilanden zat. Die samples toonden aan dat op eilanden die ratten nog niet hadden bestormd het stikstofgehalte (van vogelpoep, met de zware isotoop dus) per hectare 251 keer groter was dan op de geteisterde eilanden.
Het team vond ook hogere niveaus van stikstof in algen en vissen in de buurt van ratvrije eilanden. Bovendien ontdekten de onderzoekers dat vissen in de riffen grenzend aan eilanden met zeevogels sneller groeiden en groter waren voor hun leeftijd dan de vissen in riffen naast door ratten aangetaste eilanden. Er waren ook aanzienlijk meer vissen op rattenvrije riffen dan rond de ‘geïnfiltreerde’ eilanden.
Uitroeiing
“Het feit dat verschillende soorten op verschillende niveaus (vogels, insecten) en habitatten (land, water) van elkaar afhankelijk zijn, was al bekend”, zegt ecoloog Kees van Oers van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). “Dat een enkele invasieve soort een heel ecosysteem zo bedreigt, is op deze manier goed vastgelegd.”
Toch plaatst Van Oers ook een kanttekening bij het onderzoek. “In de studie zijn eilanden vergeleken die niet speciaal hiervoor zijn uitgezocht. Strikt gezien kunnen andere factoren ook een rol spelen die zowel samengaan met het feit dat er geen ratten zijn (misschien niet echt mooie eilanden voor toeristen vanwege het gebrek aan iets) en de gemeten andere factoren. Maar in dit geval waren de resultaten ook wel weer voorspelbaar en dus zal het echt wel door de ratten komen.”
De enige manier om dit te stoppen is de ratten uitroeien. Van Oers: “Dat is zeer effectief gebleken op veel eilanden. Makkelijk is het echter niet altijd. Zeker op grote eilanden is het een meer-jaren onderneming, die veel geld kost. Dat is ook de reden dat dit soort artikelen belangrijk zijn. Niet alleen de vogels worden aangetast, maar ook het hele ecosysteem eromheen. Het zal er hopelijk voor zorgen dat meer mensen geïnteresseerd raken in het financieren van de maatregelen.”