Noorse wetenschappers ontdekken per toeval een volwassen kwal die terug de tijd in kan gaan en jonger wordt.

Het verouderingsproces is onontkoombaar voor de meeste organismen. Cellen slijten, muteren, en verliezen hun functie. Eeuwige jeugd ligt op dit moment voor de mens dus nog buiten bereik, maar voor sommige gelukkige diersoorten is het wél de werkelijkheid. Wetenschappers hebben nu ontdekt dat ribkwallen hun verouderingsproces zelfs kunnen omkeren. Kunnen wij hier nog iets van leren?

Lees ook:

• Kwallen hebben geen brein maar kunnen toch dingen leren
• Plassen over een kwallenbeet: mythe of waarheid?

Uitslover

Mnemiopsis leidyi, oftewel de ribkwal, is een bijzondere diersoort. Deze beestjes van maximaal twaalf centimeter lang zwemmen al miljoenen jaren in onze oceanen en kunnen zich bijzonder goed aanpassen aan hun omstandigheden. Ze hebben het vermogen complete delen van hun lichaam te herstellen, kunnen zich al voortplanten als ze nog larven zijn en smelten in sommige unieke gevallen zelfs samen met soortgenoten om zo te overleven. Alsof dat nog niet indrukwekkend genoeg was, kwamen wetenschappers aan de Universiteit van Bergen in Noorwegen er recent achter dat ze ook hun verouderingsproces kunnen terugdraaien.

In een aquarium waar zich eerst nog een volwassen ribkwal bevond, troffen de onderzoekers plotseling een ribkwal-larve aan. De onderzoekers vermoedden dat dit dezelfde kwal was, die een metamorfose was ondergaan om te overleven. Door terug te keren naar een eenvoudiger en energiezuiniger stadium kan de diersoort mogelijk beter omgaan met schaarse omstandigheden en dus een evolutionair voordeel hebben.

Om dit te bevestigen, besloten ze een experiment uit te voeren. Ze stelden 65 ribkwallen bloot aan voedseltekorten en verwondden hen door stukjes weefsel te verwijderen. Tijdens een periode van acht weken zagen de onderzoekers hoe dertien van deze kwallen langzaam maar zeker compleet terugkeerden naar een eerder levensstadium. In de onderstaande video zie je hoe dat gaat.

Nog eens zeven kwallen ontwikkelden wel de karakteristieke tentakels van larven, maar verloren slechts een deel van het volwassen lichaam. Opvallend was dat de kwallen die verwond werden door de wetenschappers sneller terug veranderden in larven dan kwallen die alleen te maken kregen met een tekort aan voedsel.

Herprogrammering

Om beter te begrijpen hoe deze verjonging werkt, gebruikten de wetenschappers markers om de cellen van de kwal nauwkeurig te volgen. Deze stofjes hechten zich aan cellen en maken ze daardoor herkenbaar onder een microscoop. Zo konden de onderzoekers zien dat de cellen zich niet alleen herstructureerden, maar zelfs veranderden in compleet andere celtypen. Beschadigde of oude cellen werden zo vervangen door functionele, jongere cellen. Niet alleen het uiterlijk van kwal veranderde hierdoor, ook het beweeg- en eetgedrag kwam overeen met dat van een ribkwal-larve.

De diersoort is al zo’n 700 miljoen jaar oud, en volgens de wetenschappers zou het mechanisme achter deze transformatie dus net zo oud kunnen zijn. Ze willen nu verder onderzoeken welke moleculaire processen binnen de cellen en het zenuwstelsel van de ribkwal een rol spelen bij dit proces. De onderzoekers zien hun ontdekking als een potentiële doorbraak in het begrijpen en misschien zelfs vertragen van veroudering bij de mens.

Bronnen: PNAS, University of Bergen, IFLScience

Beeld header: Holger Krisp/Wikimedia

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!