Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De voorheen helderblauwe rivieren in Alaska zijn sinds een paar jaar feloranje gekleurd, zo duidelijk dat het zelfs vanuit de ruimte niet te missen is. Wat is hier aan de hand?
Niet minder mooi, wel bijzonder: tientallen rivieren in de Amerikaanse staat Alaska hebben een roestige oranje tint gekregen. Maar het gevolg van deze kleurverandering betekent weinig goeds voor de natuur en de lokale bevolking. Na zes jaar onderzoek zitten wetenschappers eindelijk op het goede spoor wat deze rivieren oranje kleurt.
Lees ook:
Melkachtige jus d’orange
Het viel wetenschappers in 2018 op dat enkele rivieren in Alaska plots feloranje oogden, nog geen jaar eerder waren die gewoon nog helderblauw. Een nogal vreemde constatering, en na het bekijken van satellietbeelden bleken er meer dan 75 stromende wateren in de Amerikaanse staat dezelfde kleurverandering te hebben ondergaan.
“Sommige delen lijken net op een melkachtige jus d’orange,” vertelt ecoloog Jon O’Donnell, “maar de oranje rivieren zorgen ook voor problemen; het water is giftig en laat vissen migreren naar andere gebieden.”
Giftige metalen
Een onderzoeksteam verzamelde in de zomer van 2022 monsters van het oranje water om zo de mogelijk vreemde ingrediënten te identificeren.
Na analyse bleek dat de samples opvallend hoge concentraties ijzer en andere giftige metalen (zoals zink, koper, nikkel en lood) bevatten. In sommige monsters was de pH-waarde (zuurtegraad) zelfs verlaagd tot 2,3 – terwijl het gemiddelde normaal gesproken op 8 ligt.
In de eerste instantie leek het te gaan om zure mijndrainage – het fenomeen waar zuur water uit metaal- of kolenmijnen wegstroomt. Maar omdat er geen mijnen in dit gebied liggen, moest er een andere verklaring zijn.
Warm weer en meer sneeuwval
Het team keek nogmaals naar de satellietbeelden van het gebied, dit keer terug tot in 1985. Ze constateerden dit vreemde fenomeen alleen in de beelden vanaf 2008 en zagen een correlatie met warm weer en meer sneeuwval in deze periode.
Hoe die metalen in het water terecht zijn gekomen, daar denkt het team nu een verklaring voor te hebben. Onder de permafrost zitten allerlei mineralen ‘vastgevroren’ in het ijs. Maar omdat de permafrost smelt (door klimaatverandering), komen die mineralen vrij en reageren vervolgens met water en zuurstof.
Tijdens deze chemische reactie komen zuren en metalen vrij. Voornamelijk ijzer reageert hier waarbij ijzeroxide vrijkomt – dat geeft de herkenbare oranjebruine kleur, net als op een verroeste fiets. De rivieren verplaatsen vervolgens de vrijgekomen metalen naar omliggende wateren.
Visserij en drinkwater
De verzuring van het water zorgt voor een drastische afname van de dieren die hier leven. En dat is nadelig voor de lokale bevolking, want zij zijn afhankelijk van de rivieren voor zelfvoorzienende visserij en drinkwater.
Het team gaat het komende jaar door om alle ecologische impact in de regio in kaart te brengen. Daarbij hopen ze een inschatting te maken welke rivieren in de toekomst mogelijk nog meer oranje zullen kleuren.
Het is een ingewikkeld onderzoek, vertelt O’Donnell, met een grote impact op het milieu: “De aarde blijft opwarmen, dus blijft ook de permafrost ontdooien. Overal waar deze mineralen zitten, zullen de rivieren oranje kleuren en de waterkwaliteit enorm verminderen.”
Bronnen: Nature, University of California, ScienceAlert