Op gezette tijden doen alle dieren iets wat eigenlijk onlogisch lijkt: ze vallen in slaap. Waarom blijven ze niet wakker om lekker door te eten of alert te zijn op gevaar? Wetenschappers zien de puzzelstukjes daarover steeds meer op hun plek vallen.

Het zou zo een aflevering kunnen zijn uit de Amerikaanse tv-serie The Big Bang Theory. In een appartement in Pasadena, een kleine voorstad van Los Angeles, kijkt een groep studenten van de Caltech-universiteit naar het thuisaquarium van een van hen, Claire Bedbrook. Ze hebben een weddenschap afgesloten. De kwestie: of kwallen slapen. Bedbrook gelooft van niet, dus de groep neemt de proef op de som. Met hun smartphones filmen ze dag en nacht de kwallen in het aquarium.

Slaapsafari

Dat mensen slapen spreekt voor zich. En natuurlijk dommelen ook honden en katten zichtbaar weg, net als apen in de dierentuin en andere zoogdieren. Lang dachten biologen dat slapen vooral een hobby van slimme zoogdieren is, om hun herinneringen en leermomenten op te ruimen. Maar dat beeld kantelt de laatste jaren: fruitvliegjes blijken ook te slapen. En zelfs een van de meest primitieve dieren op aarde, de rondworm, met een breintje van slechts 312 cellen, kan niet zonder geregelde slaap-time-outs. Zonder gaat-ie zelfs dood.

Zul je net zien dat kwallen ook slapen. Want dat was de uitkomst van Bedbrooks weddenschap, waarvan ze de gegevens samen met Ravi Nath en Michael Abrams in 2017 in het tijdschrift Current Biology publiceerde. Het punt: slaap is blijkbaar zo universeel dat zelfs de meest onbeduidende wezens eraan doen. En dat al minstens 600 miljoen jaar lang, sinds kwallen zich afsplitsten van de rest van het dierenrijk.

Maar waarom? Daar zijn al wel wat antwoorden op te geven, zegt David Samson van de Universiteit van Toronto. “Er wordt vaak mysterieus over gedaan, maar we hebben inmiddels een aardig beeld van wat er gebeurt tijdens slaap, en waarom.” Tijd om op slaapsafari te gaan.

Dit is het begin van het artikel ‘Slaap lekker’ te vinden in KIJK 5/2020. Deze editie ligt in de winkel vanaf 16 april tot en met 21 mei.

Meer informatie:

• TED Talk: Why do we sleep? | Russell Foster
• KIJK: Waarom kan ik niet met koude voeten slapen?
• de Volkskrant: Kun je ook te veel slapen?
• YouTube: Wat doen slaap een slapeloosheid met je hersenen?

Tekst: Ronald Veldhuizen

Beeld: Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!