Britse onderzoekers hebben een computermodel bedacht dat de uitkomst van historische gebeurtenissen kan doorrekenen.

Tussen mei en oktober 1940 probeerde de Duitse Luftwaffe uit alle macht om de Royal Air Force uit te schakelen. Als dat eenmaal was gelukt, zou de weg vrij zijn voor de invasie en verovering van Groot-Brittannië. Uiteindelijk wonnen de Britten de Battle of Britain, maar het was wel kantje boord. Een team van wiskundigen aan de Universiteit van York heeft zich gebogen over de vraag: had Hitler kunnen winnen als hij andere strategische keuzes zou hebben gemaakt?

Lees ook:

• Ludendorff bezorgde Hitler zijn politieke doorbraak
• 5 mislukte moordaanslagen op Hitler

Laarzentrekkerij

Dat is natuurlijk een beetje koffiedik kijken. Er waren nou eenmaal een heleboel factoren van invloed op de uitkomst, maar het is wel een leuke vraag. Eentje die het team probeerde te beantwoorden met behulp van een nieuw computermodel dat ze weighted bootstrapping (vrij vertaald: verzwaarde laarzentrekkerij) noemen.

Zelf vergelijken ze de werking van dat computermodel met een lottomachine. Elke militaire actie die tijdens de slag wordt uitgevoerd is een balletje en als die door ‘de machine’ gaat, verandert die de uitkomst ervan. Met als gevolg dat er duizenden nieuwe lottoballetjes (en dus alternatieve uitkomsten voor die dag) uit rollen. En daar hangt het systeem dan een waarde aan die bepaalt of een uitkomst meer of minder voor de hand liggend is.

Eerder in de aanval

Onderzoeker Jamie Wood van de Universiteit van York, zegt daarover: “De weighted bootstrapping-techniek maakt het mogelijk om alternatieve uitkomsten van militaire campagnes door te rekenen, waarin de Luftwaffe bepaalde delen van de strijd langer volhoudt of juist verkort en andere Britse doelen gaat bestoken.”

Als voorbeeld noemt Wood het feit dat de Duitsers pas in juni aan de luchtaanvallen konden beginnen, omdat ze toen pas de benodigde vliegvelden in Frankrijk hadden ingericht. Maar wat als ze daar nou meer prioriteit aan hadden gegeven en de vliegvelden drie weken eerder waren geweest?

Slagingskansen

Uit al dit soort berekeningen blijkt dat als Hitler eerder aan de campagne was begonnen, de Luftwaffe zich volledig had gericht op het uitschakelen van de Britse vliegvelden en de RAF (in plaats van Londen te bombarderen), ze de Battle of Britain waarschijnlijk hadden gewonnen. Als de kans dat de Britten als winnaar uit de strijd waren gekomen in werkelijkheid 50 procent was geweest, zouden deze twee verandering in de tactiek de kans op een Britse overwinning reduceren tot minder dan 10 procent. Was de kans in werkelijkheid 98 procent, dan zouden de twee veranderingen voor de Britten leiden tot een slagingskans van iets meer dan 34 procent.

Grote gevolgen

Volgens Woods collega en co-auteur Niall Mackay laat hun computermodel zien hoe kleine veranderingen ervoor kunnen zorgen dat grootse momenten in de geschiedenis heel anders uit hadden kunnen pakken. “Zelfs als we de echte gebeurtenissen van een bepaalde dag gebruiken en daarin bijvoorbeeld de timing of een ander element van een militaire actie een klein beetje veranderen, kan de uitkomst al heel anders zijn.”

Dat is technisch fraai, maar ook een beetje een beangstigende conclusie.

Bronnen: Universiteit van York / New Atlas

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!